|
Axborot texnalagiyalari va kommunikatsiyalarni rivojlantirish vazirligi muhammad al xorazmiy nomidagi toshkent axborot
|
| bet | 2/7 | | Sana | 10.12.2023 | | Hajmi | 453,5 Kb. | | #115049 |
Bog'liq o\'zgarmas tok zanjirlari va ularni hisoblash (2)II.ASOSIY QISM
Elektr potensial va kuchlanish
Zaryadlangan zarrachani elektr maydon tomonidan ta’sir ctuvchi kuch yordamida ko‘chirishda maydon energiyasining o‘zgarishi hisobiga ma’lum bir ish bajariladi.
Aytaylik, musbat qQ zaryadli zarracha elektr maydonida ma’lum bir yo‘l bo‘ylab a nuqtadan b nuqtaga ko‘chirilmoqda (1.2-rasm).
Zarrachaga maydon tomonidan ta’sir etayotgan kuch E=qQE maydonning har bir nuqtasida kuchlanganlik kuch chiziqlariga urinma bo‘ylabyo‘naladi. 1.2-rasmdaa-kuch vektori F vaa6yo‘I trayektoriya- siga o‘tkazilgan urinma orasidagi burchak. ab yo‘l trayektoriyasidan zarracha harakati yo‘nalishi bo‘ylab dT elementar vektor ajratsak, u holda dE va dl vektorlar orasidagi burchak a bo‘ladi.
Zaryadlangan zarrachani / yo‘l bo‘ylab ko‘chirishda maydon kuchlari ish bajaradi:
dA=Fdlcosa=q0Edlcosa=q0 EdT.
Butun ab yo‘l bo‘ylab bajarilgan ish:
A A A _
A = f Fcosa d/ = f Eq0 cos a dl = q0f Edl [j],
a a о
Elektr maydon o‘zining har bir nuqtasida potensial energiyaga yoki ish bajarish qobiliyatiga ega. Bu qobiliyat potensial funksiya yoki potensial ip bilan aniqlanadi va u skalyar kattalik hisoblanadi. 1.2-rasm
Elektr maydoni berilgan nuqtasi potensialining o‘lchovi sifatida birlik zaryadni maydonning shu nuqtasidan cheksizlikka ko‘chirishda maydon tomonidan bajarilgan ish qabul qilingan:
Elektrostatika masalalarida odatda Yer yuzasining potensiali nolga teng deb qabul qilinadi. Fazoning cheklangan sohasida joylashgan va cheksiz dielektrik muhit bilan o‘ralgan zaryadlangan jismlarga oid masalalami yechishda bu jismdan cheksiz uzoqlikda joylashgan nuqtalar potensiali odatda nolga teng deb olinadi.
q zaryaddan R masofada joylashgan nuqtaning potensiali quyidagicha aniqlanadi:
bu yerda £a — moddaning absolyut dielektrik singdiruvchanligi.
Nuqtali zaryadni elektr maydoni kuchlari yordamida a nuqtadan b nuqtaga ko‘chirishda quyidagi tenglama bilan aniqlanadigan ish bajariladi:
АаЬ^А,,-АЬ = (Р^0-(Рь% = Фа-(РьУ
Elektr maydonning ikki nuqtasi orasidagi potensiallar ayirmasi elektr kuchlanish deb ataladi:
[V].
Elektr kuchlanish qiymati jihatdan birlik zaryadni maydonning bir nuqtasidan ikkinchi nuqtasiga ko'chirishda sarflangan ishga teng.
Elektr zaryadlari erkin tashuvchilarining elektr maydoni ta sirida tartibli
harakati elektr tok deyiladi. Elektr tok son jihatdan quyidagicha aniqlanadi:
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Axborot texnalagiyalari va kommunikatsiyalarni rivojlantirish vazirligi muhammad al xorazmiy nomidagi toshkent axborot
|
