|
ELEKTR ZANJIR VA UNING ELEMENTLARI
|
| bet | 4/7 | | Sana | 10.12.2023 | | Hajmi | 453,5 Kb. | | #115049 |
Bog'liq o\'zgarmas tok zanjirlari va ularni hisoblash (2)ELEKTR ZANJIR VA UNING ELEMENTLARI
Elektr zanjir elektr tokni hosil qilish va uning o'tishini ta’minlaydigan qurilmava obyektlaming majmui bo‘lib, undagi elektromagnitjarayonlar elektr yurituvchi kuch (EYK), tok va kuchlanish tushunchalari bilan ifodalanadi.
Elektr zanjir tushunchasi elektrotexnika fanining tayanch tushun- chasidir.
Elektr energiya manbai, iste’molchi va ulami o'zaro birlashtiruvchi o'tkazgichlar elektr zanjiming asosiy elementlari, o‘lchash asboblari, ulab-uzgichlar va himoyalash qurilmalari esa uning yordamchi elementlari hisoblanadi. Demak, elektr zanjir elementi bu elektr zanjir tarkibiga kiruvchi alohida qurilma bo‘lib, u zanjirda aniq vazifani bajaradi.
Elektr zanjiming elementlari shartli belgilar bilan tasvirlanadi.
. Elektr zanjiming elementlari va ulami о ‘zaro ulanishining grafik tasviri elektr zanjiming sxemasi deyiladi.
1.3-rasmda oddiy elektr zanjiming sxemasi keltirilgan. Unda G — akkumulyator — elektr energiya manbai. U kimyoviy energiyani elektr energiyaga aylantiradi. EL - cho‘g‘lanma lampa — iste’molchi, unda elektr energiyasi yorug'lik va issiqlik energiyalariga aylantiriladi. SA — kalit, zanjimi ulab uzadi. pA — ampermetr, pV — voltmetr. To‘g‘ri chiziqlar — ulagich simlar — o'tkazgichlardir.
giya manbalari kimyoviy va fizik manbalarga bo‘linadi. Kimyoviy reagentlar orasida oksidlanish-qaytarilish jarayonlari hisobiga elektr energiya ishlab chiqaruvchi manbalar kimyoviy manbalar dcyiladi. Kimyoviy manbalarga galvanik elementlar, akkumulyatorlar va batareyalar kiradi.
Mexanik, issiqlik, elektromagnit, yorug'lik, radiatsion nurlanish, yadroviy parchalanish energiyalarini elektr energiyaga aylantiradigan qurilmalar fizik manbalar dcyiladi. Ularga elektr generatorlar, termoelektr generatorlar, termoemission o‘zgartkichlar, magnitogidrodinamik (MGD) generatorlar va quyosh nurlanishi hamda atom parchalanish generatorlari kiradi.
Elektr energiyasi iste’molchilarining shartli belgilari-sxemalari 1.5-a, b, d, e,f g rasmlarda keltirgan.
Elektr energiya iste’molchilari (elektr motorlar, elektr qo‘ralar, issiqlik asboblari, cho‘g‘lanish lampalari, rezistorlar va b.) elektr energiyani boshqa tur energiyaga aylantirish uchun xizmat qiladi.
Elektr zanjir yordamchi elementlarining shartli belgilari-sxemalari 1.6-a, b, d, e,f g-rasmlarda keltirilgan.
Manba bilan iste’molchilar o‘zaro o‘tkazgich simlar yordamida birlashtiriladi. Ular elektr energiyasini manbadan iste’molchiga kam isrof bilan uzatadi. Elektr zanjirlariga
b)
|
| |
