Axborot texnalagiyalari va kommunikatsiyalarni rivojlantirish vazirligi muhammad al xorazmiy nomidagi toshkent axborot

Download 453,5 Kb.
bet	6/7
Sana	10.12.2023
Hajmi	453,5 Kb.
	#115049

Bog'liq
o\'zgarmas tok zanjirlari va ularni hisoblash (2)
Matematika o\'qitish metodikasi, Abdullayev Sanjarbek, Aktiv va reaktiv qarshiliklarni ketma ket va parallel ulash usullari, KIBERXAVFSIZLIKGA OID HUJJATLAR, MUHAMMADAZIZ, Fotoelektron asboblar (2), YARIM O\'TKAZGICHLAR, Aktiv va reaktiv qarshiliklarni ketma ket va parallel ulash usullari, O\'zgarmas tok zanjirlari va ularni tavsiflovchi kattaliklar, 2 labaratoriya, Clayton (The Wildflower Series - Rac e Mills-PDFConverted, BANK MACHINES, 24-Muammoli o‘qitish texnologiyalari va ulardan “internet texnologiyalari” mavzusini o‘qitish jarayonida foydalanish metodikasi., 12-YANGI INNOVASION TEXNOLOGIYALARNI INFORMATIK TA\'LIM TIZIMIGA JORIY ETISH YO‘LLARI TAXLILI.

Bu sahifa navigatsiya:

• Katta toklarda Om qonunining buzilishi

bo I II Demak, Uuh=74 В yoki ИЫ~-1А V. Katta toklarda Om qonunining buzilishi Shu paytgacha biz elektronlaming faqat elektr maydon ta’siridagi harakatini o‘rganib keldik. Lekin ma’lumki, o‘tkazgichdan o‘tayotgan tok magnit maydonining manbaidir. Magnit maydoni esa o‘tkazgichning nafaqat tashqarisida, balki ichkarisida ham mavjuddir. Misol uchun /=10 A tok o‘tayotgan va diametri d=\mm bo‘lgan o‘tkazgichatrofidagi magnitmaydonning induksiyasi 5=4// /A/~0,012 77 (jjq=4 ■ 10'7 V- s/A-m — magnit doimiysi). Tokning magnit maydoni Om qonunining buzilishiga olib kelishi mumkin. Haqiqatan ham, magnit maydonida harakatlanayotgan elektronga uning trayektoriyasini buzuvchi Lorens kuchi ta’sir qiladi. Agar maydon induksiyasi В elektron tezligi v ga perpendikulyar bo‘lsa, u xolda elektron trayektoriyasi r=mv/eB radiusli aylana ko‘rinishiga ega bo‘ladi (m, e — elektron massasi va zaryadi). Agar В va v vektorlar orasidagi burchak a bo‘lsa, u holda elektron diametri d= 2 (mv/eB)sina li spiral bo‘yicha harakat qiladi. Bunda elektron spiralning bir o‘ramini T=2nm/eB vaqt davomida bosib o‘tadi. Agar elektronning erkin harakatlanish vaqti t>>T bo'lsa, u spiral bo‘ylab harakatlanadi (1.16-rasm, д). Bu holda spiralning diametri d т vaqt davomida magnit maydoni yo‘qligida elektronning siljish masofasi /=vrdan ancha kam bo'ladi. Shuning uchun т vaqt davomida elektron diametri r/bo'lgan quvurda «qamalib» qolganday Natijada o‘tkazgichning qarshiligi magnit maydon bo'lmagan holga nisbatan kattaroq bo'ladi. Binobarin, o‘z tokining magnit maydoni ta’sirida bo'lgan o‘tkazgichning R qarshiligining o‘zgarishi katta toklarda Om qonunining buzilishiga olib keladi. Agar r<<7bo‘lsa, u holda ikkita ketma-ket keladigan to‘qnashuvlar orasidagi elektronlar harakati to‘g‘ri chiziqdan juda kam farq qiladi. Bu holda magnit maydon o‘tkazgich qarshiligiga amalda ta’sir qilmaydi. Magnit maydon induksiyasi BQ ta’sir qiladigan qiymatni elektronning aylanma orbita bo'ylab harakat davrining T= 2n m/eB erkin harakat vaqti r ga tengligidan keltirib chiqariladi: BQ = 2n m/ex. Metall o‘tkazgichlarda mazkur qiymat taxminan 0,01 T1 ga teng. Bunday maydon diametri d- 1 mm bo‘lgan simdan 1= 10 A tok o‘tganda paydo bo'ladi. Metall o'tkazgich qarshiligini undan o‘tayotgan tokka bog‘liqligining eksperimental grafigi 1.16-rasm, b da keltirilgan. Grafikdan ko‘rinib turibdiki, tok oshishi bilan qarshilik bir necha barobar ko‘payadi. Shunday qilib, tok magnit maydonining u o‘tayotgan o'tkazgich qarshiligiga ta’sir qilishi Om qonunining buzilishiga olib keladi. Biz o'tkazgichlarda Om qonunining katta toklarda buzilishining fizik sabablarini ko'rib chiqdik. Bundan tashqari texnikada keng qo'llaniladigan chiziqli bo'lmagan elementlar — diod va tranzistorlarda hamda turli metal- laming kontaktlashgan joylarida Om qonunining buzilishi kuzatiladi. O'zgaruvchan elektr va magnit maydonlari ta’siridagi o'tkazgichlarda ham Om qonuni buzilishi ro'y beradi. Download 453,5 Kb.

Download 453,5 Kb.