Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI 
AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI 
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI 
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI 
QARSHI FILIALI 
“TT VA KT” FAKULTETI 
2– BOSQICH TT-11-21 GURUH TALABASINING 
‘KOMPYUTER TASHKIL ETISH’
FANIDAN TAYYORLAGAN 
1-Mustaqil ishi
TOPSHIRDI:RASHIDOV J. QABUL QILDI: TO’RAYEV A.

XOTIRANING TASHKIL ETILISHI.
REJA:
1.XOTIRANING TASHKIL ETILISHI.
2.XOTIRA TURLARI.
3.ZAMONAVIY PROTSESSORLAR.

Xotira
— idrok etilgan narsa va hodisalarni yoki oʻtmish tajribalarni esda qoldirish va zarur 
boʻlganda tiklashdan iborat psixik jarayon. U nerv sistemasi xususiyatlaridan biri boʻlib, tashqi 
olam voqealari va organizm reaksiyalari haqidagi axborotni uzoq saqlash hamda uni ong 
faoliyatida va xulq, xatti harakat doirasida takror tiklash qobiliyatida namoyon boʻladi.
Xotira individning oʻz tajribasida esda olib qolishi, esda saqlashi va keyinchalik uni yana esga 
tushirishi xotira deb ataladi.
Xotira haqidagi dastlabki ilmiy qarashlar Sharq mutafakkirlari va yunon faylasuflari (Aristotel 
va boshqalar) da uchraydi. Xususan, Forobiy Xotiraga bilishdagi aqliy jarayonning tarkibiy 
qismi sifatida qarab, Xotirani faqat insonga emas, hayvonga ham xos xususiyat ekanini alohida 
taʼkidlagan.
Xotira namoyon boʻlishdagi shakliga koʻra, shartli ravishda emotsional Xotira (histuygʻuni esda 
tutish), obraz Xotirasi (narsalarning tasviri va xususiyatlarini esda tutish), soʻz-mantiq Xotirasi 
(narsalarning mohiyati, mazmunini soʻz bilan ifodalangan hodda esda tutish) kabi turlarga 
boʻlinadi. 

Bulardan insonda soʻz-mantiq Xotirasi yetakchi oʻrin tutadi. Xotiraning barcha turi bir-
birlari bilan chambarchas bogʻliq holda kechadi. Psixologiyada, shuningdek, ixtiyoriy va
ixtiyorsiz Xotiralar farq qilinadi. Ixtiyoriy Xotirada muayyan materialni esda olib qolish
oldindan maqsad qilib qoʻyiladi; ixtiyorsiz Xotirada bunday maqsad boʻlmaydi — biror
faoliyatda (mas, mehnat jarayonida yoki kim bilandir suhbatlashib turilganda) oʻz-oʻzidan esda
saqlab qolinadi. Barqarorligi jihatdan ixtiyoriy Xotira ixtiyorsiz Xotiradan samaraliroq.
Fanda Xotira bilan bogʻliq ravishda unutish masalasini oʻrganishga ahamiyat berilmoqda. 
„Normal“ unutishni psixik kasalliklardagi Xotira buzilishidan farq qilmoq kerak. Bu 
kasalliklarda Xotira susayishi (gipomneziya), yoʻqolishi (amneziya) yoki bir tomonlama
kuchayishi (gipermneziya) kuzatiladi.