|
Axborot tizimlari nazariy asoslari magistratura mutaxassisliklari uchun oBog'liq Axborot tizimlari nazariy asoslari magistratura mutaxassisliklar (1)passiv
(
nofaol
) va
aktiv
(
faol
).
Passiv
xavflarga axborot
manbalariga, ularning bajarilishiga ta‟sir ko„rsatmagan holda ruxsatsiz
kirishga harakatlarni kiritish mumkin.
Aktiv
xavflar axborot manbalarini,
apparat va dasturiy vositalarga ta‟sir qilish yo„li bilan tizimning normal
bajarilishini buzishni oldiga maqsad qilib qo„yadi.
Rejalashtirilgan xavflar buzuvchining maqsadga yo„naltirilgan
harakatlari bilan bog„liq bo„ladi
.
Buzuvchi sifatida quyidagilar ishtirok
etishi mumkin: xodim, raqobatchi, tashrif buyuruvchi, yollanma va h.k.
Buzuvchining xarakatlarini turlicha izohlash mumkin: xodimning
o„z yutuqlaridan qoniqmasligi, moddiy manfaatdorlik (
pora
),
qiziquvchanlik, raqobat kurashi, har qanday yo„l bilan maqsadga
erishish va h.k.
Ma‟lumki, korxona xodimlarining ayrimlari konfidensial (ya‟ni
mahfiy) axborotga ega (aynan bunday axborotlar bilan ishlovchilar).
Ayrim hisoblarga ko„ra har qanday korxona xodimlarining
25%
i haqgo„y
odamlar va har qanday sharoitda ham shunday bo„lib qoladilar,
25%
i
korxona hisobidan foyda ko„rish uchun qulay vaziyat kutuvchilar,
qolgan
50%
i vaziyatdan kelib chiqqan holda, yo haqgo„y, yo buzg„unchi
bo„lib qolishlari mumkin. Demak,
100
ta xodimdan
75
tasi josus (shpion)
bo„lishi mumkin.
Raqobatchilar konfidensial axborotning katta qismini ishchilar
(kompyuter tarmoqlari foydalanuvchilar) ning axborotni himoyalashning
elementar qoidalariga rioya qilmasliklari natijasida olishlari mumkin.
Masalan, foydalanuvchi murakkab parolni monitorning ko„rinadigan
joyiga yopishtirib qo„yadi yoki qattiq diskka matnli fayl ko„rinishida
saqlaydi va h.k. Konfidensial axborot ochiq aloqa kanallaridan
foydalanilganida ham chiqishi mumkin. Telefon orqali konfidensial
tijorat axborotlariga tegishli bo„lgan munozaralar olib borilayotganda
ham axborot o„g„irlanishi mumkinligini nazardan chyetda qoldirmaslik
lozim. Shu sababli, telefon orqali munozaralar olib borishda signallarni
shifrlash apparatlarini o„rnatish, hamda o„z suhbatdoshining
ishonchliligini aniqlash foydadan xoli emas.
www.ziyouz.com kutubxonasi
|
| |
