45
«agarda» tahlili;
ekspert tizim darajasida sun‟iy intellekt.
Tezkor analitik ishlov berish tizimlari OLAP
(OnLine Analysis
Prochessing) qaror qabul qilish
uchun quyidagi vositalardan
foydalanadi:
maxsus OLAP turidagi kuchli ko„p protsessorli hisoblash
texnikasi; ko„p o„lchamli tahlil maxsus usullari;
Data Wapehoyse maxsus ma‟lumotlar saqlagichlari.
Qaror qabul qilish tizimi tarkibiga uchta asosiy tashkil etuvchi
(komponent) kiradi:
berilganlar bazasi, modellar ombori, berilganlar
bazasini boshqarish tizimi va bulardan tashqari, modellar omborini
boshqarish tizimi, foydalanuvchi va kompyuter o„rtasida
interfeysni
boshqarish tizimlaridan tashkil topgan dasturiy tizimosti.
Berilganlar bazasi qaror qabul qilish tizimida muhim ahamiyatga
ega. Undagi berilganlar foydalanuvchi tomonidan matematik modellar
yordamidagi hisoblar uchun foydalanilishi mumkin.
Berilganlarning bir qismi axborot tizimidan keladi. Ulardan
samarali foydalanish uchun qo„shimcha ishlov berilishi lozim.
Buning
uchun ikkita imkoniyat mavjud:
qaror qabul qilish tizimi tarkibiga kiruvchi berilganlar bazasini
boshqarish tizimini korxona faoliyati haqidagi ma‟lumotlarga
ishlov berish uchun qo„llash;
maxsus berilganlar bazasini yaratgan holda, qaror qabul qilish
tizimi tashqarisida ham ishlov berishni amalga oshirish. Bu usul
ko„plab tijorat amallarini bajaruvchi korxonalar uchun qulay.
Ishlov berilgan korxona faoliyati haqidagi ma‟lumotlar fayllarni
tashkil qiladi. Ishonchlilikni orttirish va tezkor kirishni ta‟minlash
uchun qaror qabul qilish tizimi tashqarisida saqlanadi.
Qaror qabul qilish tizimining ishlashi uchun firma faoliyati haqidagi
ma‟lumotlardan tashqari ichki ma‟lumotlar ham talab qilinadi, masalan,
o„z
vaqtida jamlanishi, kiritilishi va qo„llanilishi lozim bo„lgan
injenerlik, xodimlarning harakati va boshqa ma‟lumotlar.
Yuqori darajalarda qaror qabul qilishda tashqi manbalardan olingan
ma‟lumotlar muhim ahamiyatga ega. Zaruriy tashqi ma‟lumotlar sifatida
quyidagilarni ko„rsatish mumkin: raqobatchilar, milliy va jahon
iqtisodiyotidagi ma‟lumotlar. Ichki ma‟lumotlardan farqli ravishda,
tashqi
ma‟lumotlar
ularni
yig„ishga
yo„naltirilgan
maxsus
tashkilotlardan olinadi.
Bunda berilganlarni boshqarish tizimi
quyidagi imkoniyatlarga ega
www.ziyouz.com kutubxonasi
46
bo„lishi lozim:
agregirlash va filtrlash jarayonlarini qo„llagan holda turli
manbalardan olinayotgan ma‟lumotlarning kombinatsiyasini
tuzish;
u yoki bu ma‟lumotlar manbaini tez qo„shish yoki o„chirish;
foydalanuvchi atamalarida ma‟lumotlarning mantiqiy tarkibini
qurish;
korxona doirasida bajarilayotgan boshqa berilganlar
bazalariga nisbatan mantiqan to„liq bog„liqsizligini
ta‟minlash.
