Axborot tizimlari

30 
Savollar: 
1. CPU kesh xotirasi qanday vazifani bajaradi? 
2. Operativ xotiraning vazifasi? 
3. Monitorlar turlarini ayting. 
4. MiniATX onaplatasing o‘lchami qancha? 
5. Birinchi superkompyuterlar qachon yaratilgan? 
 
2.2. Mavzu: Kompyuter dasturiy ta’minoti 
Reja: 
1. Tizimli dasturiy ta’minot. Biznes dasturiy ilovalari.
2. Dasturiy ta’minot majmuasi va integrallashgan paketlari. 
3. Web brauzerlar va boshqalar 
4. Elektron pochta, tezkor xabar tizimlari va veb-bloglar. 
Dasturiy ta’minot deganda – kompyuterning (hisoblash 
tizimining) shu modelida bajarilishi mumkin bo‘lgan dasturlarni o‘z 
ichiga olgan majmua dasturiy hujjat larini o‘z ichiga olgan majmua 
(komplekt-yig‘ma) ni tushunamiz.
Kompyuterning turli texnik qismlari orasidagi o‘zaro bog‘lanish 

bu apparat interfeysi, dasturlar orasidagi o‘zaro bog‘lanish esa 

dasturiy interfeys, apparat qismlari va dasturlar orasidagi o‘zaro 
bog‘lanish 

apparat-dasturiy interfeys deyiladi. 

apparat interfeysi 

dasturiy interfeys 

apparat-dasturiy 
Kompyuter tizimi bilan ishlashda uchinchi ishtirokchini, ya’ni 
insonni (foydalanuvchini) ham nazarda tutish lozim. Inson 
kompyuterning ham apparat, ham dasturiy vositalari bilan muloqotda 
bo‘ladi. Insonning dastur bilan va dasturing inson bilan o‘zaro muloqoti 

foydalanuvchi interfeysi deyiladi. 
Hisoblash mashinalarining turli modellari turli arxitekturaga, 
ma’lumotlarni kodlashtirishning turli usullari turli komandalar tizimiga 
egadir. Shuning uchun ham, bir kompyuter modeliga mo‘ljallangan 
dastur, ko‘pincha boshqa kompyuter modelida bajarilmaydi. Shunday 
qilib, aniq model yoki dastur jihatdan mutanosib mashinalar oilasi 
dasturiy ta’minoti haqida gapiriladi.

31 
Dastur bilan birgalikda hujjatlar majmuasi ham xarid qilinadiki, 
unda dastur vazifasi, imkoniyatlari, kompyuterning apparat vositalariga 
bo‘lgan texnik talablar (zaruriy operativ tashqi xotira hajmi, maxsus 
qurilma mavjudligi va h.k.) dasturni o‘rnatish usullari va dasturni 
boshqarish usullari haqidagi ma’lumotlar beriladi. Bundan tashqari 
dasturlarda, ularning bevosita bajarilish vaqtida ham murojaat qilish 
mumkin bo‘lgan Help-yordam tizimi mavjud.
Barcha 
dasturiy 
vositalar 
va 
ularga 
zarur 
kattaliklar 
(ma’lumotlar)ni software (dasturiy ta’minot), apparat vositalar 
yig‘indisini 

hardware (apparat ta’minot) deb ham ataydilar. Ixtiyoriy 
kompyuterda aniq apparat va dasturiy vositalar to‘plami va shu bilan 
birga turli ma’lumotlar to‘plami mavjudki, ular kompyuter resurslarini 
tashkil etadi. Demak kompyuter resurslari deb, hamma apparat 
vositalaridan hamda hamma dasturlari va uning operativ va tashqi 
xotirasida joylashgan ma’lumotlarning yig‘indisiga aytiladi. O‘zaro 
bog‘langan dasturlar guruhi, bir-biriga yaqin, ma’lumotlarga ishlov 
beruvchi, ularga zarur yordamchi ma’lumotlar bilan birgalikda 
dasturlar paketi yoki dasturiy tizim deb ataladi. Ommaviy tarzda 
ko‘paytiriladigan dastur yoki dasturlar paketi dasturiy mahsulot deb 
ataladi.

Download 3,4 Mb.