Axborotni taqdim etish tizimining rivojlanishi

Download 2,86 Mb. Pdf ko'rish
bet	26/155
Sana	19.05.2024
Hajmi	2,86 Mb.
	#243546

1 ... 22 23 24 25 26 27 28 29 ... 155

Bog'liq
21-Axborot-tizimlari-2013-oquv-qollanma-R.X.Alimov-va-bosh abdumajid

Nutq paydo bo’lishi

Axborotni taqdim etish tizimining rivojlanishi.
Aytish mumkinki, axborot
texnologiyasi bir necha million yillar avval odamzod o’rtasida ilk bor o’zaro
muloqotga kirishish usullari
(turli tovushlar chiqarish, imo ishora, hatti-harakatlar
qilish) paydo bo’lishi bilan birga yuzaga kelgan deb aytish mumkin. Bunda axborot
almashinuvi faqat yakka shaxslar o’rtasidagina amalga oshirilgan.
Nutq paydo
bo’lishi
bilan birga(taxminan 100 ming yil oldin) odamlar miyasida axborot
to’planishi imkoniyati yuzaga keldi.
Keyingi bosqichda, ya’ni
yozuvning paydo bo’lishi
(5-6 ming yil avval)
insoniyatning umumiy, jamoa xotirasining yuzaga kelishiga sabab bo’ldi.
Aynan yozuvning paydo bo’lishi axborotni to’plash, uzatish, qayta ishlash,
saqlash va etkazish kabi to’liq jarayonni amalga oshirishga imkoniyat yaratib berdi.
Bu imkoniyat tufayli axborot moddiy tashuvchilarda qayd etila boshlandi.
Axborot
tizimi
va
texnologiyasining
keyingi
taraqqiyoti
asosan
kommunikatsiya vositalari
bilan bog’liq.
Kommunikatsiya tizimining rivojlanishi.
Axborot texnologiyasining
rivojlanishi axborotni taqdim etish tizimidan tashqari, axborot kommunikatsiya
vositalarini takomillashtirish bilan bog’liq edi. Ular axborotning nomoddiy
tashuvchisi, ya’ni nutq paydo bo’lgandan so’ng yuzaga kelgan. Buni axborot
texnologiyasining rivojlanishi tarixidagi ilk «portlash» deb baholash mumkin edi.
Taraqqiyotning keyingi fazasi –
qog’oz
kashf qilingunga qadar axborotning moddiy
tashuvchi vositalari o’zgarib bordi. YA’ni, so’zlarni toshga o’yib yozish orqali
birinchi marta axborotni ko’z bilan ko’rib qabul qilish imkoniyati yuzaga keldi.
Eramizdan avvalgi to’rtinchi ming yillikda avvaliga loydan, so’ng yog’ochdan
yasalgan tablichkalarga yozishga o’tildi va bu axborot-kommunikatsiyalarga
dinamik mazmun kasb etdi. Papirusning kashf etilishi axborot tashish vositasining
hajmini oshirdi va unga buyoq qo’llash imkoniyati mavjudligi bois ahamiyati ham
oshib bordi. Pergamentning paydo bo’lishi (eramizdan avvalgi III asr) bilan esa
yangi axborot «portlashi» ro’y berdi: axborotning eng maqbul tashuvchisi –
kitob
yuzaga keldi (IV asr).
Axborot texnologiyasining qog’oz fazasi V asrdan boshlanadi. Bu paytda
qog’oz (II asrda Xitoyda kashf etilgan) Evropa mamlakatlarining sanoat ishlab
chiqarish ob’ektiga aylangan edi. SHundan keyingi davr axborot texnologiyasi
rivojlanishida katta rol o’ynadi. SHundan so’ng savdo va hunarmandchilik
rivojlangach shahar pochtasi, XV asrdan boshlab esa xususiy pochta (G’arbiy
Evropa), XVI-XVII asrlarda markaziy qirollik pochtasi (Frantsiya, SHvetsiya,
Angliya va boshqalar) yuzaga keldi. Ushbu barqaror kommunikatsiya tufayli
axborot faoliyatiga yanada ko’proq odamlar jalb etilmoqda va u yirikroq
mintaqalarni qamrab olmoqda.
Germaniyada kitob chop etilishining kashf etilishi (XV asr o’rtasida) axborot
texnologiyasi rivojlanishi jarayonida kashfiyot bo’ldi. Bu hol unga ommaviylik olib

46
keldi. Mohiyatan bu tabiatshunoslikda ilmiy-texnik taraqqiyotining yangi bosqichi
bo’lib qoldi. Ilmiy-texnik atamaning paydo bo’lishi axborot texnologiyasida sifat
o’zgarishini, ko’p nushada kitob, jurnal, gazeta, geografik harita, texnik
chizmalarning chop etilishi esa miqdor o’zgarishini keltirib chiqardi.
XIX asr oxiridagi texnik inqilob bilan bog’liq axborot texnologiyasi
rivojlanishidagi yangi bosqich barqaror xalqaro kommunikatsiya shakli sifatida

Download 2,86 Mb.

1 ... 22 23 24 25 26 27 28 29 ... 155

Download 2,86 Mb.

Pdf ko'rish