SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3
ǀ ISSUE 1
ǀ 2022
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
www.scientificprogress.uz
Page 495
AXBOROTNING KO'RINISHI, XUSUSIYATLARI VA TURLARI
Gulchihra Anvardjanovna Sabirova
Toshkent shahar Yashnobod tumani 282-umumiy o'rta maktab
gilchikhra@gmail.com
ANNOTATSIYA
Ushbu maqola yordamida Siz axborotni to'plash, uzatish, axborot turlaridan
unumli foydalanish, mantiqiy fikrlash, xozirgi vaqtdai
yangiliklardan unumli
foydalanishni va qo'llashga ega bo'lasiz.
Kalit so'zlar: Axborot, xabar, informatika, ob'ekt, axborot ob'ektlari, axborot
xususiyatlari, axborot ko'rinishi.
KIRISH
Ma’lumki, har bir inson moddiy ne’matlar (masalan, oziq-ovqat, kiyim-kechak,
uyanjomlari) bilan birga ular haqidagi axborotlarni (qanday
maqsadda ishlatilishi,
shakli, rangi, og’irligi kabilarni) ham bilishi zarurdir.
Axborotni hayotdan har xil ko’rinishlarda yoki shakllarda olish mumkin ekan.
Masalan: rasm, chizma, fotosurat, yozuv; kitovushlar; harxil to’lqinlar; elektrval.
orvimpulslari; magnityyozuvlari; mimika; hid vata'm; organizmlarning sifat va
xususiyatlarini saqlovchi xromosomalar va hokazo.
Axborotdan hayot faoliyatida
foydalana olish uchun, asosan, quyidagi uchta
muhim xususiyatga egabo’lish lozim:
Axborot ma’lum darajada qimmatli bo’lishi kerak, aks holda undan foydalanish
ehtiyoji tug’ilmaydi. Qimmatli axborot vaqt o’tishi bilan o’z qimmatini yo’qotishi
mumkin. Masalan, «Maktabda 6 sentabr kuni ota – onalar yig’ilishi o’tkaziladi» degan
axborot 11 oktabrda o’z qimmatini yo’qotadi.
IX - X asrlarda Farodiy taxallusi bilan yashab ijod etgan yutdoshimiz
Abu Nasr Muhammad ibn Uzlug' Tarhon dilish jarayoni ikki bosqich -
aqliy bilish va hissiy bilishdan bo'lib, ular o'zaro bog'liq va biri
boshqasiz vujudga kelmasligini alohida ta'kidlaydi. Bilishninng
mazkur bosqichlari axborotsiz
shakllanmaydi va demak, axborot bilishning asosini
tashkil etuvchi element hisoblanadi.
Axborot to’liqlik xususiyatiga ega bo’lishi lozim, ya’ni axborot o’rgani- layotgan
narsa yoki hodisani har taraflama to’liq ifodalashi lozim. Aks holda noto’g’ri
tushunishga yoki xatoroq qabul qilishga olib keladi. Masalan, sinf rahbaringizning
«Yakshanba kuni barchamiz teatrga boramiz, shuning uchun ham mateatrbinosi oldida
yig’ilsin» degan axboroti to’liq emas. Chunki, qaysi teatr,
qaysi yakshanba, soat
nechadaligi noma’lum.
SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3
ǀ ISSUE 1
ǀ 2022
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
www.scientificprogress.uz
Page 496
Axborot ishonchli bo’lishi lozim. Aks holda undan foydalanish xato qaror qabul
qilishga va noxush natijalarga olib keladi. Masalan, hazilkash sinfdoshingizning
‘»Bugun 6-soat geografiya darsimiz bo’lmaydi sabab o’qituvchi mazasi bo’lmadi”
degan axborotiga o’quvchilarning darsga kirmasligi qanday natijaga olib kelishi
mumkinligini tasawur qilishingiz mumkin.
Biror-bir axborotda shuxususiyatlardan birortasining yo’qligi undan foydalanib
bo’lmasligiga olib keladi. Yana sharoitdan kelib
chiqib axborot tushunarli, qisqa yoki
batafsil ifoda etilishi zarurligini takidlab o’tish joiz.
Аxborot turlari.Axborotlar yuqoridagi xususiyatlar bilan farqlanishidan tashqari
shakliga ko’ra ikki:uzluksiz (analog) va uzlukli (diskret, raqamli) turlariga ajratiladi.
Ob-havo holati yoki vaqt uz’uksiz axborotga misol bo’ladi.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODILIGIYASI
Informatika va axborot texnologiyasi darsliklarida ma'lumotlar berilgan, lekin xar
kuni o'zgarib borayotgan ma'lumotlar bilan tanishish va
mulohazalar qilishda katta
ahamiyatga ega. Obi - havo ma'lumotlari ayniqsa juda muhim hisoblanadi.
NATIJALAR
Bu maqola o'qituvchilar uchun dars jarayonida uslubiy - o'quv qo'llanmasi sifatidi
ishlatish imkonini beradi.
MUHOKAMA
Ushbu maqola bilan maktabdagi o'qituvchlar ham tanishishdi va ijodiy fikrlar
bildirildi.
XULOSA
Maqolaning ijobiy tomonlaridan biri umumiy
ommaga axborotlar haqida
ma'lumotlar berish, yangi ma'lumotlarda hayoda foydalanish.
REFERENCES
1. B. Boltayev, A. Azatov, S. Rahmonqulova “Informatika va axborot texnologiyalari”
2. A. Sattorov “Informatika va axborot texnologiyalari”
3. https: //t.me/ raqamli pedogogik _xizmatlar
