|
Jobs in it prepared by Kholboyev Ogabek
|
| bet | 1/4 | | Sana | 16.12.2023 | | Hajmi | 4.94 Mb. | | #120543 |
Bog'liq KT maruza-2 11112, 20-ma\'ruza
Guruh: NWK011(314-21)
Bajardi: Isomitdinov Javohir
Tekshirdi: Atadjanova Nozima
Reja:
1. Kirish
2. Asosiy qism:
1.Simsiz sensor tarmoqlari, ularni qurishda qo’llaniladigan texnologiyalar
2.Sensor tarmoqlariga qo’yiladigan talablar, uning standartlari va turlari
3.Sensor tarmoqlarida ma’lumotlarni marshrutlash
3. Xulosa
Kirish
Ushbu mustaqil ish sensor tarmoqlari haqida tayyorlangan va ular haqida qisqacha ma’lumot berib o’tilgan. Umuman olganda, bu mustaqil ish davomida bir qancha qiziqarli ma’lumotlar, faktlar va shunga o’xshash yangiliklardan xabardor bo’lishimiz mumkin. Bundan tashqari ularga qo’yiladigan talablar, standartlari, turlari va boshqa ma’lumotlarni ko’rib chiqamiz.
Simsiz sensor tarmoqlari, ularni qurishda
qo’llaniladigan texnologiyalar
Simsiz sensor tarmog'i radiokanal orqali bir-biriga ulangan ko’plab sensorlar va bajaruvchi qurilmalar tarmog’i bo’lib, bunday tarmoq o’z-o’zini tashkillashtiradi. Bunday tarmoqlar bir nechta metrdan bir necha kilometrgacha bo’lgan sohani qamrab oladi mumkin, bunda xabarlar bir tugundan ikkinchisiga manzilga yetgunga qadar qayta yuboriladi. Boshqacha aytganda, simsiz sensorli tarmoq simsiz ulanish yordamida kuzatuv ostidagi maydondan olingan ma’lumotni yetkaza oladigan qurilmalar tarmog'i sifatida aniqlanishi mumkin.
1-rasm. Simsiz sensorli tarmoq
Sensor tarmog'i – bu fazoviy taqsimlangan sensor tugunlari tizimi, bir-biri bilan va qo'llanilishiga qarab AKT (axborot-kommunikatsiya texnologiyalari) infratuzilmasi bilan qabul qilish, qayta ishlash, real sharoitlar to'g'risida ma'lumot berish va kerak bo'lsa, bunday ma'lumotlarga javob berishni o’z zimmasiga oladi. Belgilangan "simsiz sensor tarmog'i" (WSN – Wireless Sensor Network) (yoki Sensorli aloqa tarmog‘i) simsiz tizimlarning yangi sinfini anglatadi, ular tarqatilgan, o'z-o'zidan tashkil topgan va avtonom quvvat manbalari bilan jihozlangan miniatyurali elektron qurilmalar tarmog'ining alohida elementlarining ishdan chiqishiga chidamlidir. Bunday tarmoqning aqlli tugunlari xabarlarni zanjir bo'ylab uzatishga qodir, bu tizimni past o'tkazuvchan quvvat bilan ta'minlaydi va shuning uchun tizimning yuqori energiya samaradorligini ta'minlaydi.
Simsiz sensor tarmoqlari tarixi 1950-yillarda Amerika Qo'shma Shtatlarda SOSUS (Sound Surveillance System) tarmog'ining o'rnatilishi bilan boshlangan. Sensor tarmog'ining birinchi prototiplaridan biri suv osti kemalarini aniqlash va identifikatsiya qilish uchun mo'ljallangan SOSUS hisoblangan.
Bunday tarmoqning qamrov maydoni xabarlarni bir tugundan ikkinchisiga o'tkazish qobiliyati tufayli bir necha metrdan bir necha kilometrgacha bo'lishi mumkin va tarqatish muhitiga (o'rmon, shaharsozlik, suv havzalari) bog'liq.
1990-yillarning o'rtalarida simsiz sensorli tarmoqlar texnologiyalari faol rivojlana boshladi, 2000-yillarning boshlarida mikroelektronikaning rivojlanishi bunday qurilmalar uchun juda arzon element bazasini ishlab chiqarishga imkon berdi. 2010-yillarning boshidagi simsiz sensor tarmoqlari asosan ZigBee standartiga asoslangan.
* Simsiz sensorli tarmoqlarda ishlatiladigan texnologiyalar:
Bluetooth, IEEE 802.11 a/b/g, IEEE 802.15.4, IEEE 802.15.3
Minglab tugunlardan iborat yirik tarmoqlarni yaratish uchun bir qancha topologiyalarning turli kombinatsiyalaridan foydalaniladi.
* Tugunlar turlari:
shlyuz - dastur va sensorlar o'rtasidagi interfeys;
marshrutizatorlar - tarmoq qamrovini kengaytirish uchun ishlatiladi;
terminal qurilmasi - sensorlarga ulanish uchun jismoniy interfeys;
sensor/aktuator - atrof-muhitdagi o'zgarishlarni aniqlaydigan va ma'lumotlarni tarmoqqa uzatuvchi qurilma.
* WSNdagi sensor tugun to'rtta asosiy komponentdan iborat:
quvvat manbai, sensor, ishlov berish bloki va aloqa tizimi.
2-rasm. Simsiz sensor tarmoqning yulduz topologiyasi shaklida tashkillashtirilishi
|
| |
