“Hava xətlərinin məftil və trosların konstruksiyasını izah edir”

12 
1.3.1. İzolyatorlar və xətt armaturu haqqında məlumat verir 
 
İzolyatorlar və xətt armaturu 
Hava xətlərinin izolyatorları çinidən, yaxud şüşədən- atmosfer təsirinə çox 
davamlı, mexaniki və elektrik möhkəmliyi çox yüksək olan materialdan hazırlanır. 
Şüşə izolyatorlar çini izolyatorlardan yüngül olub, zərbə yüklərinə onlardan 
dözümlüdür. Şüşə izolyatorların üstünlüklərindən biri də odur ki, elektriklə deşilmə, 
yaxud dağıdıcı mexaniki təsirlər zamanı izolyatorun şüşəsi çatlamır, (asma izolyatorun nimçəsi) amma 
dağılır. Bu nəinki xəttin zədələnmiş yerini hətta zəncirdəki zədəli izolyatorun özünü asanlıqla tapmağa 
imkan verir. 
Konstruksiya cəhətdən izolyatorların aşağıdakı növləri vardır: 
- Asma izolyatorlar, 
- Çubuqlu izolyatorla, 
- Şüşə lif izolyatorlar, 
Orta və böyük en kəsikli məftilləri olan 35kv gərginlikli xətlərdə, habelə daha böyük gərginlikli 
xətlərdə yalnız asma izolyatorlardan istifadə olunur. 
Çələng şəklində yığılan asma izolyatorlar saxlayıcı və dartma izolyatorlara bölünür. 
Məftillər izolyatora naqil vasitəsilə sarılma üsulu ilə bərkidilir. Xətti quraşdırmazdan əvvəl 
izolyatorlar diqqətlə yoxlanılmalıdır.
Əhalinin və işçi heyətin təhlükəsizliyi baxımından izolyatorların metallik hissələri və dəmir - beton 
dayaqların armaturları torpaqlanmalıdır. Neytralı torpaqlanmış şəbəkələrdə metallik hissələr sıfır 
xəttinə birləşdirilir. Sıfır xətti isə hər 250 m-dən bir, xətlərin sonunda, uzunluğu 200 m-dən çox olan 
Şəkil 1.6. Asma tip farfor 
izolyator PF-A 
Şəkil 1.7. Dayaq izolyatorları 
Şəkil 1.8. Asma çubuq izolyatorlar 

13 
ayrılmaların sonunda torpaqlanır: Metallik hissələr (qırmaq, travers, torpaqlayıcı) quraşdırıldıqdan sonra 
lak ilə örtülməlidir. 
I kV-dan artıq gərginlikli hava xətlərini quraşdırmaq üçün dəmir - beton və antiseptiklə 
hopdurulmuş ağac dayaqlardan istifadə edilir.
Metallik dayaqlardan əsasən anker və bucaq dayaqlar kimi istifadə edilir.
Dayaqları qaldırmaq üçün müxtəlif avtomexanizm və traktorlardan istifadə edilir.
Dayaqların qaldırılma üsullarından biri şəkildə göstərilmişdir. 
Trosun diametrini və traktorun gücünü seçmək üçün dayağı qaldıran zaman yaranan qüvvələri 
hesablamaq lazımdır.
Dayağı qaldıran anda trosun bağlandığı yerdə yaranan qüvvə
𝐹 = 𝑄
𝑏
𝑐
burada Q - dayağın kütləsi. T;
b - qaldırılma oxundan dayağın ağırlıq mərkəzinə qədər olan məsafə , M;
c - qaldırılma oxundan trosun bağlanma yerinə qədər olan məsafə, M. 
Şəkil 1.9. Ağır mexanizmin köməyi ilə dayaqların qaldırılması 

14 
Bundan sonra qüvvələr diaqramı çəkilir. Bunun üçün F qüvvəsini iki istiqamətdə mürəkkəblərə 
ayrılır. H - dayağın oxu istiqamətdə; T - dayaqdan oxa doğru gedən istiqamətdə olan qüvvələr. 
Məftilləri və trosları quraşdırmazdan əvvəl aşağıdakı hazırlıq işlərini görmək lazımdır:
- İzolyator çələnglərinin yığılması və dayağa qaldırılması;
- məftillərin və trosların trassa boyu uzadılması;
- məftillərin və trosların təmiri və bir-birilə birləşdirilməsi;
- məftillərin dayaqlara qaldırılması və quraşdırma roliklərində yerləşdirilməsi.
İzolyatorların çələnglərə yığılması quraşdırma sahələrində aparılır. İzolyatorlar yığılmazdan əvvəl 
yoxlanılır. Hər bir izolyatorun müqaviməti 2,5 kV gərginlikli meqoommetr ilə ölçülür, Müqavimət 300 
M.om-dan az olmamalıdır. 
1.3.2. Tələbələr üçün fəaliyyətlər
 
Konstruksiya cəhətdən izolyatorların növlərini araşdırın və müzakirə edin; 
 
Dayaqların qaldırılma üsullarını internet vasitəsilə araşdırın, müzakirələr edib və 
ümumiləşdirmələr aparın; 
 
Məftilləri və trosları quraşdırmazdan əvvəl hazırlıq işlərini karusel üsulu ilə qeyd edin. 

Download 4.52 Mb.