|
JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONSBog'liq 99-106JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS
http://www.newjournal.org/
Volume–46_Issue-3_February_2024
104
ko’rsatkichlardan foydalaniladi.
Xususiy ko’rsatkichlarga quyidagilar bo’lishi mumkin:
• har bir turdagi resurslardan foydalanish samaradorligi;
• korxonada har bir turdagi mahsulot (xizmat)ni sotishning samaradorligi.
Umumiy ko’rsatkichlarga esa quyidagilar kiradi:
• korxonaning barcha resurslari va mahsulotlari samaradorligi;
• korxona faoliyatining umumiy samaradorligi.
Korxona faoliyati samaradorligini baholash tartibi bir nechta bosqichlarda amalga
oshiriladi.
1-bosqich. Korxona ishlab chiqarish faoliyati samaradorligini aks ettiruvchi
rentabellikning umumiy ko’rsatkichlari hisoblanadi va baho beriladi.
• Sotish rentabelligi – sotishdan tushgan tushumdagi sof foydaning ulushini
anglatadi.
• Sotilgan mahsulot rentabelligi – mahsulotni sotish samaradorligini anglatadi.
2-bosqich. Korxonada resurslardan foydalanish samaradorligini ko’rsatuvchi
ko’rsatuvchi rentabellik ko’rsatkichlari hisoblanadi va baho beriladi.
• Aylanma fondlar rentabelligi – korxonaning aylanma fondlaridan foydalanish
samaradorligini anglatadi.
• Xususiy kapital rentabelligi – korxonaning xususiy kapitalidan foydalanish
samaradorligini anglatadi.
• Investitsiya qilingan kapital rentabelligi – korxonaning faoliyatiga investitsiya
qilngan, kiritilgan mablag’lar samaradorligini anglatadi.
• Qarzga olingan kapital rentabelligi – korxonaning qarzga olingan
mablag’laridan foydalanish samaradorligini anglatadi.
3-bosqich. Rentabellik ko’rsatkichlarining omilli tahlili o’tkaziladi. Maqsad –
haqiqiy ko’rsatkichlarning bazis davridagi ko’rsatkichlar va reja ko’rsatkichlaridan
og’ishlarining sabablarini aniqlashdir.
4-bosqich.
Korxona faoliyatining alohida aspektlarini aks ettiruvchi
samaradorlikning xususiy ko’rsatkichlari hisoblanadi va baho beriladi. Ularga
quyidagilarni kiritish mumkin:
• mahsulotlarning xarajat sig’imi;
• har bir xodim hisobiga to’g’ri keladigan mahsulot qiymati va ish haqi darajasi;
• mahsulot tannarxi tarkibida xarajat elementlarining salmog’i va hokazo.
Korxonaning iqtisodiy samaradorligini oshirish uchun quyidagi tadbirlarga
e’tibor berish lozim:
1) Korxona yalpi mahsulotini ko‘paytirish va uning sifatini yaxshilash tadbirlari:
unumdorligi yuqori texnika va texnologiyalarni ishlab chiqarishga joriy
etilishini ta’minlash;
korxonada mehnat unumdorligini oshirish;
|
| |
