245
BANK TIZIMIDA ELEKTRON AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
Nasimova Yulduz Baxriddin qizi
Toshkent moliya instituti Bank ishi fakulteti, 3-kurs BIA-82 guruh talabasi
Annotatsiya:
Ushbu
maqolada
respublikamizda faoliyat yuritayotgan banklar
tizimida zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari asosida aholiga
masofaviy bank xizmatlarini ko‘rsatish, bank-mijoz, internet-banking, mobil-banking
va chakana to‘lovlarni amalga oshirish va keng joriy etish ishlarini muvofiqlashtirishda
axborot texnologiyalarining o’rni tahliliga bag‘ishlanadi.
Kalit so’zlar:
bank,
bank tizimi, bank texnologiyasi, axborot texnologiyalari,
KIRISH
Keyingi yillarda mamlakatimiz bank tizimi jadal rivojlanmoqda. Bugungi kunda
tobora ko'proq banklar o'z xodimlarining professionalligi
va yangi texnologiyalarga
tayanmoqda.
Bank - bu mamlakatdagi pul mablag`larini boshqarish uchun yaratilgan
moliyaviy institutdir. O`zbеkiston Rеspublikasi bank tizimining bosh maqsadi jahon
talabiga
mos kеluvchi, rivojlangan milliy krеdit tizimiga ega bo`lish, xo`jaliklar va
aholining bo`sh turgan mablag`larini jalb qilish, uni samarali taqsimlash asosida
aholining talablarini qondirish uchun zamin yaratish va yashash sharoitini yaxshilashga
erishish. Bank axborot tizimi (BAT)-moliyalashtirish va
kreditlashning belgilangan
shartlariga muvofiq nazorat qilinadigan resurslarni o'zlashtirish, qaytarish va
muvozanatlash vositasi bo'lgan yagona dasturiy-texnologik kompleks hisoblanadi.
Bank axborot texnologiyasi - hisoblash texnikasidan foydalangan holda boshqaruv
qarorini
tayyorlash, qabul qilish va amalga oshirishni ta'minlash maqsadida
ma'lumotlarni to'plash, ro'yxatga olish, uzatish, saqlash va qayta ishlash usullari asosida
bank axborotlarini qayta ishlash jarayoniga aytiladi.
Yangi kompyuter texnologiyalarini joriy etish uchun bankdan ko'ra qulayroq
zaminni tasavvur qilish qiyin. Aslida, bank faoliyati davomida yuzaga keladigan deyarli
barcha vazifalarni avtomatlashtirish juda oson. Muhim
axborot oqimlarini tez va
uzluksiz qayta ishlash har qanday yirik moliyaviy tashkilotning asosiy vazifalaridan
biridir. Shunga ko'ra, tobora ortib borayotgan axborot oqimlarini qayta ishlash imkonini
beruvchi kompyuter tarmog'iga ega bo'lish zarurati yaqqol namoyon bo'lmoqda.
246
Bundan tashqari, eng zamonaviy texnologiyalardan foydalanish uchun etarli moliyaviy
resurslarga ega bo'lgan banklardir. Biroq, o'rtacha bank kompyuterlashtirishga katta
mablag' sarflashga tayyor deb o'ylamaslik kerak. Bank, birinchi navbatda, foyda olish
uchun mo'ljallangan
moliyaviy muassasadir, shuning uchun modernizatsiya qilish
xarajatlari uni amalga oshirishdan kutilayotgan foyda bilan taqqoslanishi kerak.
Bugungi kunda banklarning asosiy muammolaridan biri bu - bank elektron
tizimiga yo’naltiriladigan investitsiyalarni boshqarishdir. Chunki bank elektron tizmida
bank industriyasi o’zgarishlari va bank faoliyati haqida zamonaviy tasavvur to’liq aks
etishi lozim. Biznesning strategik yo’nalishlaridagi muvaffaqiyat to’lig’icha
yangi
tizimlar realizatsiyasiga bog’liq.
Bu muammoni yecha olgan raqobatlashayotgan banklar 2000 yilda yetakchilik
orasida bo’ladi. Bankning muvaffaqiyatli ishlashi axborotlashtirishga jiddiy
munosabatsiz iloji yo’q.
Avtomatlashtirilgan tizimlar bankni muvaffaqiyatga
olib keluvchi bank
faoliyatini rivojlantirish yo’llari izlanishni qo’llab-quvvatlashi lozim. Lekin ko’pincha
bu tizimlar mehnatning “qo’l texnologiyasi”ni to’liq takrorlaydi (bunday vaziyatni
anglatuvchi maxsus inglizcha atama “electronic concretc” ham paydo bo’ldi).
Ayni vaqtda zamonaviy bank texnologiyalaridan foydalanish bankka mijozlar
bilan ishlash,
bozor tadqiqoti, moliyaviy boshqaruv kabi asosiy sohalarda yordam
berishi, hisbo va hisobot bo’yicha bank ichki operatsiyalarini mutlaqo ishonchli qilishi,
yanada foydali xizmatlar joriy etishi mumkin
