|
Berdiyev B. Mirzayev I. Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari
|
| bet | 1/17 | | Sana | 27.12.2023 | | Hajmi | 1,22 Mb. | | #128650 |
Bog'liq MBBT
Berdiyev B. Mirzayev I.
Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari
Navoiy innovatsiyalar universiteti
Navoiy 2023
Ushbu qo’llanma Axborot Texnologiyalari yo’nalishi talabalari va boshlovchi WEB dasturchilar ommasiga tavsiya etiladi.
Mundarija
Kirish__________________________________________4
Ma'lumotlar bazasi tushunchasi____________________5
Ma'lumotlar bazasi strukturasi_____________________6
Relyatsion ma'lumotlar bazalari____________________8
MBBT haqida umumiy ma'lumot___________________11
SQL tili_________________________________________13
Django veb freymvorki(Python)_____________________26
Django freymvorkida modellardan foydalanish________36
Foydalanilgan adabiyotlar__________________________43
Kirish
Ma'lumotlar bazalari 1960-yillarning boshlarida paydo bo'lganidan keyin keskin rivojlandi. 1980-yillarda relyasion ma'lumotlar bazalari ommalashdi, so'ngra 1990-yillarda ob'ektga yo'naltirilgan ma'lumotlar bazalari. Yaqinda NoSQL ma'lumotlar bazalari internetning o'sishiga va tuzilmagan ma'lumotlarni qayta ishlash zarurligiga javob sifatida paydo bo'ldi.
Kompaniyalar ko'pincha o'z mijozlari, ishchilari, operatsiyalari, moliya va boshqalar haqida ma'lumot to'plashadi, keyin bu ma'lumotlardan foydalanish mumkin. Masalan, siz uni tahlil qilishingiz va foydani qanday oshirish mumkinligini tushunishingiz mumkin. Siz uning asosida mahsulotni yaxshilashga yordam beradigan ayyor Mlmodellarni qurishingiz mumkin. Yoki oxir-oqibat, bu ma'lumotni boshqa kompaniyalarga qayta sotish mumkin.
Ma'lumotni to'plash va tahlil qilish uchun siz uni saqlashingiz kerak. Albatta, siz ma'lumotni oddiy papkalarda yoki Excel fayllarida chop etishingiz mumkin. Va ko'plab kompaniyalar hali ham ma'lumotni shu tarzda saqlaydilar. Biroq, bu faqat oz miqdordagi ma'lumotlarga ega bo'lgan kichik kompaniyalar uchun javob beradi. Kompaniya o'sib kattalashsa, unga tegishli ma’lumotlar ham ko’payadi,keyinchalik ma'lumotlarni saqlashning bunday variantlari yaroqsiz bo'lib qoladi. O’z-o’zidan MBBTga ehtiyoj seziladi. Ma'lumotlar bazalari papkalar va Excel fayllari hal qila olmaydigan ko'plab muammolarni engishga yordam beradi. Jumladan ma'lumotlar bazasida juda katta miqdordagi ma'lumotlar saqlanishi mumkin – milliardlab va trillionlab yozuvlar hamda ularni kerakli tartibda juda tez saralash mumkin bo’ladi. Bundan tashqari ma'lumotlar bazalari ma'lumotlarni himoya qilishga yordam beradi-ular ma'lumotlarga faqat ma'lum bir shaxslar doirasiga kirishga imkon beradi. shu bilan birga, siz kimga qaysi ma'lumotlarga kirish mumkinligi va qanday turdagi kirish mumkinligi, faqat o'qish yoki tahrirlash uchun cheklovlar qo'yishingiz ham mumkin va ma'lumotlar bazalari har xil turdagi tekshiruvlar orqali ma'lumotlarning to'g'riligini kuzatishga yordam beradi. Shuningdek, ma'lumotlar bazalari bir vaqtning o'zida ko'plab odamlarning ma'lumotlar bilan o'zaro aloqada bo'lishiga imkon berishi mumkin.
Xo'sh, ma'lumotlar bazasi nima? Qisqacha aytganda, bu ma'lumot saqlanadigan ma'lum bir tuzilma. Bu ta'rifdan hali ko'p narsa aniq emas. Biroq, aniqroq ta'rif berish qiyin, chunki ma'lumotlar bazalarining barcha funktsiyalarini birma-bir sanab o’tish qiyin. Ushbu qo’llanma orqali o’ylaymanki, siz ma’lumotlar bazasi haqida yetarli tushunchaga ega bo’lasiz, ma'lumotlar bazalarining eng mashhur turlarini aniq misollar bilan tavsiflaganimda, bu ta'rif yanada aniqroq bo'ladi.
|
| |
