|
Ma'lumotlar bazasining ierarxik tuzilishi
|
| bet | 3/17 | | Sana | 27.12.2023 | | Hajmi | 1,22 Mb. | | #128650 |
Bog'liq MBBTMa'lumotlar bazasining ierarxik tuzilishi
Bu ma'lumotlarni taqdim etishning daraxtga o'xshash tuzilishi. Uning o'ziga xos xususiyati shundaki, pastki darajadagi har bir tugun faqat bitta tugun bilan yuqori darajadagi aloqaga ega. Masalan, "Idora" ma'lumotlar bazasining ierarxik tuzilishining bir qismini ko'rib chiqamiz:
Tuzilishdan ko'rinib turibdiki, bitta o’rinbosar bir nechta bir nechta xodimlar bilan ishlashi mumkin. Bunday aloqa "birdan ko'pga" deb nomlanadi.
Ma'lumotlar bazasining to’r tuzilishi
Aslida, bu ierarxik tuzilmaning kengayishi. Hammasi bir xil, ammo "ko'pdan ko'pgacha"aloqasi mavjud. Ma'lumotlar bazasining to’r tuzilishi bizning misolimizda shaklan to’rni eslatadi. To’r modelining kamchiliklari jiddiy dasturlarni ishlab chiqish qiyinligi.
Ma'lumotlar bazasining relyatsion tuzilishi
Barcha ma'lumotlar oddiy jadvallar shaklida taqdim etiladi, ular satrlar va ustunlarga bo'linadi, ularning kesishmasida ma'lumotlar joylashgan. Biz bu haqda keyingi darslarda batafsil gaplashamiz, bu erda shuni ta'kidlashni istardimki, ushbu tuzilma ma'lumotlar bazalarini rivojlantirishda haqiqiy yutuq bo'ldi.
Ob'ektga yo'naltirilgan va gibrid ma'lumotlar bazalari
Ob'ektga yo'naltirilgan ma'lumotlar bazalarida ma'lumotlar ob'ektlar sifatida saqlanadi, bu juda qulay. Ammo bugungi kunda bunday ma'lumotlar bazalari hali ham keng tarqalmagan, chunki ular ishlash jihatidan relyatsion ko'rsatkichlaridan past. Gibrid ma'lumotlar bazalari relyatsion va ob'ektga yo'naltirilgan imkoniyatlarni birlashtiradi, shuning uchun ular ko'pincha ob'ekt-relyatsion deb ataladi. Bunday MBBT misoli Oraclening sakkizinchi versiyadan boshlanadi. Shubhasiz, bunday ma'lumotlar bazalari kelajakda rivojlanadi, ammo hozircha ustunlik relyatsion tuzilmalarda qolmoqda. Shuning uchun biz ularni keyingi darslarda batafsil o'rganamiz.
Relyatsion ma'lumotlar bazalari
Relyatsion ma'lumotlar bazalari, biz allaqachon bilganimizdek, jadvallardan iborat. Har bir jadval ustunlardan (ular maydonlar yoki atributlar deb ataladi) va qatorlardan (ular yozuvlar yoki kortejlar deb ataladi) iborat. Relyatsion ma'lumotlar bazalaridagi jadvallar bir qator xususiyatlarga ega. Asosiylari quyidagilardan iborat:
Jadvalda ikkita bir xil satr bo'lishi mumkin emas. Matematikada bunday xususiyatga ega jadvallar munosabatlar deb ataladi.
Ustunlar jadval yaratilganda hosil qilinadi va ma'lum bir tartibda joylashtiriladi. Jadvalda bitta satr bo'lmasligi mumkin, lekin kamida bitta ustun bo'lishi shart.
Har bir ustunning o'ziga xos nomi bor (jadval ichida) va bitta ustundagi barcha qiymatlar bitta turga ega (raqam, matn, sana...).
Har bir ustun va satrning kesishmasida atomar qiymat bo'lishi lozim (qiymatlar guruhidan iborat bo'lmagan bitta qiymat). Ushbu shartni qondiradigan jadvallar normallashtirilgan deb nomlanadi.
Misol yordamida hamma narsa aniqroq bo'ladi. Aytaylik, biz forum uchun ma'lumotlar bazasini yaratmoqchi edik. Forumda ro'yxatdan o'tgan foydalanuvchilar mavzularni yaratadilar va ushbu mavzularda postlar qoldiradilar. Ushbu ma'lumot ma'lumotlar bazasida saqlanishi kerak.
Ismi
|
E-mail
|
Parol
|
Janr
|
Maqola
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ushbu misolda relyatsion jadvalning atomar xususiyatiga rioya qilinmaydi. Chunki, janr ustunida janr qiymatlari takrorlanib qolishi mumkin. Shu sababli, bizning jadvalimiz uchga bo'linishi kerak: foydalanuvchilar, janrlar va maqolalar.
|
| |
