|
ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCESBog'liq geografiya-darslarini-oqitishda-atlas-va-xaritalar-bilan-ishlash-texnologiyalari Adabiyot 6-sinf choraklik test 15349, 406-Текст статьи-1378-1-10-20220118, 2-mavzu. Fizik modellar animatsiyasini yaratishACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES
VOLUME 1 | ISSUE 4 | 2020
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2020: 4.804
Academic Research, Uzbekistan 658 www.ares.uz
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Ishni bajarishda umumta’lim maktablari uchun mo‘ljallangan o‘quv atlaslarida
berilgan xaritalardan hamda xaritalarni o‘zaro taqqoslash, qiyosiy tahlil metodlaridan
foydalanildi.
NATIJA
Geografiya fanini xaritasiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Xarita geografiya
o‘rganadigan barcha predmet va hodisalar haqida hikoya qiladi, xaritalar geografik
ma’lumotlarni tez, aniq va lo‘nda qilib hikoya qilishda geografiya darsliklariga
tenglashtiriladi. Geografiya sohasida olib boriladigan har qanday tadqiqotlar ham
xaritalar bilan bog‘liq ravishda bajariladi.
Geografiya
ta’limining
mazmunli
va
qiziqarli
bo‘lishida
hamda
o‘quvchilarning bilim, ko‘nikma va malakalarini rivojlantirishda ko‘rgazmali qurollar,
xususan, xaritalarning o‘rni va ahamiyati katta bo‘lib, darslarda yuqori
samaradorlikka erishish uchun matnli ma’lumotlar berish bilan birga muntazam
ravishda turli mavzulardagi va masshtabdagi o‘quv xaritalari, atlaslar, globuslar,
yozuvsiz xaritalar bilan ishlash talab etiladi. Binobarin, o‘quvchilar turli geografik
ob’ektlarning geografik o‘rnini bilmay turib, ular haqidagi ma’lumotlarni ongli holda
o‘zlashtira olmaydilar. O‘qituvchi o‘quvchilarni yangi geografik ob’ektlar bilan
tanishtirish jarayonida ularni devoriy xaritadan ko‘rsatib, bu ob’ektlarni atlas yoki
darslik xaritasidan topishni va ularning geografik o‘rnini tahlil qilishni o‘rgatishi
maqsadga muvofiqdir.
Xarita mavzusi bilan tanishtirilib, asosan nimalar tasvirlanishi zarurligi aytib
o’tiladi. Masalan, “Dunyoning tabiiy xaritasida” materik va okeanlarning chegaralari,
relyefi, qismlari, geografik obyektlari, quruqlikdagi relyef shakllari, suv havzalari,
relyefning asosiy baland va past joylari, muhim bo’lgan aholi punktlari, okeanning
suvosti relyefi, qismlari va hakozolar.
Xaritaning masshtabi haqida tushuncha beriladi. Masshtabning turlari, undan
foydalanish, nomli, sonli, chiziqli masshtablar bilan ishlash, masshtab yordamida
masofani aniqlash ko’nikmalarini shakllantirish zarur. Bunda o’quvchilarga sonli
masshtabni nomli masshtabda ifodalashni tushuntirish kerak. Chunki aksariyat
xaritalarda sonli masshtabdan foydalaniladi. Sonli masshtabni nomli masshtabga
o’tkazishda kilometrda ifodalash uchun 5 ta nol(0), metrda ifodalash uchun 2 ta
nol(0)ni o’chirib hisoblashga o’rgatish yaxshi samara beradi.
Xaritalarda har bir geografik obyekt va hodisalar o’ziga xos shartli belgi bilan
tasvirlanishi aytib o’tiladi. Shartli belgilarning turlari, yozuvli, geometrik shaklli,
|
| |
