Bilet № 20
Elektromagnit nurlanishning energiyasi shkalasi
Fizikada elektromagnit nurlanish (EMN) elektromagnit nurlanish energiyasini tashuvchi, fazoda tarqaladigan elektromagnit (EM) maydon toʻlqinlaridan iborat. U past chastotali toʻlqinlar, radiotoʻlqinlar, infraqizil, koʻzga koʻrinadigan nurlar, ultrabinafsha, rentgen nurlari va gamma nurlarini oʻz ichiga oladi. Bu toʻlqinlarning barchasi elektromagnit nurlar spektrning bir qismini tashkil qiladi. Klassik tarzda, elektromagnit nurlanish elektromagnit toʻlqinlardan (ET) iborat boʻlib, ular elektr va magnit maydonlarining sinxron tarqalishidir. Elektromagnit nurlanish yoki elektromagnit toʻlqinlar elektr yoki magnit maydonning davriy oʻzgarishi tufayli hosil boʻladi. Ushbu davriy oʻzgarish qanday sodir boʻlishiga va ishlab chiqarilgan quvvatga qarab, elektromagnit spektrning turli toʻlqin uzunliklari ishlab chiqariladi. Vakuumda elektromagnit toʻlqinlar yorugʻlik tezligida tarqaladi, odatda c bilan belgilanadi. Bir xil, izotrop muhitda ikki maydonning tebranishlari bir-biriga perpendikulyar va energiya va toʻlqin tarqalish yoʻnalishiga perpendikulyar boʻlib, koʻndalang toʻlqin hosil qiladi. Elektromagnit toʻlqinning elektromagnit spektrdagi holati, uning tebranish chastotasi yoki toʻlqin uzunligi bilan tavsiflanishi mumkin. Har xil chastotali elektromagnit toʻlqinlar turli xil nomlar bilan ataladi, chunki ular turli xil manbalarga ega. Chastotasi oshish yoki toʻlqin uzunligini kamayish tartibida ular quyidagicha joylashadi: past chastotali ET, radiotoʻlqinlar, infraqizil nurlar, koʻzga koʻrinadigan nurlar, ultrabinafsha nurlar, rentgen nurlari va gamma nurlariultrabinafsha nurlar, rentgen nurlari va gamma nurlari.
Energiya kvantlangani sababli fotonning butun energiyasi uzatiladi (esda tutingki, biz bir kvant fraksiyalarni oʻtkaza olmaymiz, bu energiyaning eng kichik individual miqdoridir). Ushbu jarayon teskarisiga ham oʻrinlidir. Atom yoki molekula energiya yoʻqotganda, u yoʻqotilgan energiyaga teng miqdorda foton ajratadi. Energiyaning bu oʻzgarishi ajraladigan yoki yutilgan foton chastotasiga toʻgʻridan toʻgʻri proporsionaldir. Bu munosabat Plankning mashhur tenglamasida koʻrsatib berilgan:
E=hv
bu yerda E – yutilgan yoki ajralgan foton energiyasi (joullarda (J) berilgan), ⱽ fotonning chastotasi (gerslarda berilgan) va h – Plank doimiysi .
|
