128
Prokaryotik ribosomaning tuzilishi
Asosan prokaryotik ribosomaning tuzilishi ökaryotikdan
farq qilmaydi,
ammo prokaryotik ribosomaning massasi pastroq: eukaryotl arda 4200 kDa ga
nisbatan 2500 kDa. Ikkala holatda ham ribosoma bir -biriga o'rnatiladigan
katta va kichik subbirliklardan iborat. Kichik subbirlik
tRNK molekulalarini
mRNK kodonlariga tushirish uchun asos bo'lib xizmat qiladi, katta subunit esa
aminokislotalar o'rtasida peptid bog'lanishini hosil bo'lishini katalizlaydi.
To'liq (70S) prokaryotik ribosoma ribosomal RNK (rRNK)
molekulalari va
oqsillaridan tashkil topgan 50S va 30S subbirliklaridan iborat. 1600 kDa
bo'lgan katta (50S) kichik birlikda 5S rRNA [en] 120 nukleotid va 23S rRNA
[en] 2900 nukleotid, shuningdek 34 ta oqsil mavjud. Massasi 900 kDa bo'lgan
kichik subbirlik (30S) 16S rRNA 1540 uzunlikdagi nukleotidlardan va 21 ta
oqsildan iborat. Ikkala bo'linma mRNKning 5'-uchi
yaqinidagi boshlanish
bosqichida birlashadi va ribosoma oqsil sintezi bilan shug'ullanganda va
qolgan vaqtni bir-biridan ajratganda kombinatsiyalangan holatda bo'ladi.
Bakterial hujayralar ribosomasi prokaryotlarning
ribosomasidan tezroq
ishlaydi va soniyada 20 ta aminokislotani biriktira oladi. Ribosomada 4 ta
RNK bog'lanish joylari mavjud: mRNK bog'lanish joyi,
shuningdek tRNK
bilan bog'lanish uchun mo'ljallangan A-, P- va E-joylar.
Ularning
funktsiyalari va reaktsiyalari quyida tavsiflanadi.
