133
36-rasm. RsfS (= RsfA) ta'sirida ribosomaning dissotsilanish mexanizmi .
6.2.
§. Rekognitsiya
Aminokislotalarning faollashuvi va rekognitsiyasi
Hujayra sitoplazmasida aminokislotalar puli erkin holatda b
о‘lmay
, balki
aminoatsil-t-RNK
kо‘rinishida
bо‘ladi
. Aminokislotalarning
bu holati ularni
metabolitik jarayonlardan saqlanishini va oqsil sintezini boshlab berishga
qaratilgan. Aminokislota-t-RNK kompleksi aminokislotani faollantirishga va
uni
maxsus t-RNK ni topib, birlashishini (rekognitsiya)
ta’minlaydi
. Mazkur
jarayon aminoatsil-t-RNK-sintetaza (ARS-aza)
fermenti ishtirokida sodir
bо‘ladi
. Bu fermentlarda ikkita faol markaz
bо‘lib
,
biri maxsus t-RNK uchun
bо‘lsa
, ikkinchisi esa muayyan aminokislotaga
mо‘ljallangan
bо‘ladi
. Shunday
qilib, hujayrada 20 dan kam
bо‘lmagan
ARS-azalar borligi aniqlangan.
Aminokislotalar
ribosomaga borib, peptidlar hosil qilguncha bir necha
bosqichlardan
о‘tishi
zarur:
H C
R
NH
2
COOH + O P~O
OH
OH
P~O P
O
OH
O
OH
O CH
2
H
H
OH
OH
Аденин
H
H
O
Аминокислота
АТФ
Аминоацил-т
-
РНК
-
синтетаза
АТФ
H
2
N C
R
H
CO~O
O
H
