Biologik kimyo kafedrasi

Biologik kimyo kafedrasi

• Fan: biokimyo
• Farmatsiya 3 kurs 1-mavzu. Bioenergetika va metabolizm. Limon sikli.
• Ma’ruzachi: T.A.Maxammadjonov

Ovqatlanish biokimyosi

• Ovqatlanish – bu organizmni tashqi muhit bilan bog‘lovchi omil hisoblanadi va modda almashinuvining birinchi bosqichidir. Ovqat bilan organizmga kerakli organik va anorganik moddalar kiradi.
• Organik moddalar – bu oqsillar, karbon suvlar, yog‘lar, nuklein kislotalar, vitaminlardir.
• Mineral moddalarga esa natriy, kaliy, kalsiy, fosfor, xlor, temir, yod, mis, rux va boshqalar kiradi. Ular organizmga doimo yetarli miqdorda kiritilishi kerak.
• Katta yoshdagi odam kundalik ovqat tarkibida asosiy ozuqa mahsulotlaridan 80-100 g oqsil, 80-100 g yog‘ va 400-500 g uglevod bo‘lmog‘i lozim.

Balansli ovqatlanishning birinchi va muhim prinsiplaridan biri ovqat tarkibida asosiy ozuqa mahsulotlarini, biologik faol moddalarni va mineral elementlarning nisbatini inson yoshiga, jinsiga, ish faoliyatiga va turmush tarziga qarab to‘g‘ri belgilashdir. Oqsillar, yog‘lar va karbon suvlar uchun bu nisbat 1:1:4 tengdir.

• Balansli ovqatlanishning birinchi va muhim prinsiplaridan biri ovqat tarkibida asosiy ozuqa mahsulotlarini, biologik faol moddalarni va mineral elementlarning nisbatini inson yoshiga, jinsiga, ish faoliyatiga va turmush tarziga qarab to‘g‘ri belgilashdir. Oqsillar, yog‘lar va karbon suvlar uchun bu nisbat 1:1:4 tengdir.

Ratsional ovqatlanish – bu o‘z vaqtida (ertalabki, tushki va kechki ovqatlarda) moddalarning miqdorini va tarkibini to‘g‘ri taqsimlashdir. 20-25. 30-35. 10-15. 20-25

• Ratsional ovqatlanish – bu o‘z vaqtida (ertalabki, tushki va kechki ovqatlarda) moddalarning miqdorini va tarkibini to‘g‘ri taqsimlashdir. 20-25. 30-35. 10-15. 20-25
• Balansli ovqatlanishda organizm uchun hayotiy zarur bo‘lgan asosiy ozuqa mahsulotlaridan tashqari minor komponentlarini ham to‘g‘ri tanlash zarurdir. Ularga almashinmaydigan aminokislotalar, to‘yinmagan yog‘ kislotalar, vitaminlar, mineral elementlar kiradi

Organik moddalar o‘zlashtirishining asosiy bosqichlari:

• Ovqatlanish va hazmlanish
• Hazmlangan mahsulotlarni so‘rilishi
• To‘qima metabolizmi yoki ozuqa mahsulotlarni xujayrada o‘zlashtirilishi
• Modda almashinuvining oxirgi mahsulotlarining (CO2, H2O, NH3, mochevina, kreatinin, mochevaya kislota) ekskretsiyasi.

Modda almashinuv 2 uzviy bog‘liq jarayonlarni o‘z ichiga oladi – assimilyatsiya va dissimilyatsiya

• Assimilyatsiya – bu murakkab biokimyoviy jarayon bo‘lib, tashqi muhitdan tushadigan organik va anorganik moddalarni spetsifik birikmalarni (oqsillar, nuklein kislotalar, lipidlar, uglevodlar va boshqalar) sintezi uchun o‘zlashtirilishi. Bu jarayon o‘sish, rivojlanish va yangilanishni ta'minlaydi.

Dissimilyatsiya – bu murakkab biokimyoviy jarayon bo‘lib, murakkab organik birikmalarni organizmda oxirgi mahsulotlar (CO2, H2O, NH3, mochevina, kreatinin, siydik kislota va boshkalar) parchalaydi. Bu jarayon patologik xolatlarda (ochlik, infeksion kasalliklar va boshkalar) ustun turadi va organizmni toliqishiga olib keladi.

• Dissimilyatsiya – bu murakkab biokimyoviy jarayon bo‘lib, murakkab organik birikmalarni organizmda oxirgi mahsulotlar (CO2, H2O, NH3, mochevina, kreatinin, siydik kislota va boshkalar) parchalaydi. Bu jarayon patologik xolatlarda (ochlik, infeksion kasalliklar va boshkalar) ustun turadi va organizmni toliqishiga olib keladi.

Ovqatning asosiy va minor komponentlari

• Ovqatlanish – organizmni tashqi muhit bilan bog‘lanishi va modda almashinuvining birinchi bosqichi hisoblanadi.
• Ovqatning organik komponentlari: oqsillar, uglevodlar, lipidlar, nuklein kislotalar va vitaminlar.
• Mineral komponentlar: natriy, kaliy, kaltsiy, fosfor, xlor, temir, yod, mis, rux va boshqalar.