|
Metionin, triptofan, treonin, lizin, arginin va histidin
|
| bet | 1/10 | | Sana | 13.09.2023 | | Hajmi | 236.68 Kb. | | #81547 |
Bog'liq Islomga.Oziq ovqat UMK.7 sems. 9b86d6f5-bbf5-4d84-82bd-9a7b5648fed0
Tabiiy oqsillar (shu jumladan mikrob oqsillari) 20 ta aminokislotadan
iborat. Ulardan 10 tasi hayvon va odam organizmida sintez qilinmaydi.
Shuning uchun bu aminokislotalar tanaga ozuqa va oziq-ovqat
mahsulotlari bilan kirishi kerak. Muhim bo'lmagan aminokislotalarga
leysin, izolösin, fenilalanin, valin, metionin, triptofan, treonin, lizin, arginin va histidin
4.4.1. Aminokislotalarni sintez qilish usullari
ularning ko'pchiligi o'ziga xos ta'mga ega va bir qator oziq-ovqat
mahsulotlarining ta'm xususiyatlarini aniqlaydigan murakkab
kompozitsiyalarning tarkibiy qismlari hisoblanadi. Sistein va sistin
natriy glutamat bilan birgalikda yangi turdagi oziq-ovqat mahsulotlarini
yaratish, go'shtning ta'mi va hidini taqlid qilish uchun ishlatiladi. Ba'zi
aminokislotalar va ularning hosilalari shakarning so'rilishi uchun
muhimdir. Masalan, aspartik kislota hosilalari saxarozadan 130 marta kuchliroqdir.
Chorvachilikda ozuqani aminokislotalar bilan muvozanatlash
hayvonlarning ozuqadan to'liq foydalanishi va shu bilan mahsulot
birligiga yem sarfi bilan belgilanadi.
4.4. Aminokislotalarning biotexnologiyasi
metionin, triptofan, treonin, lizin, arginin va histidin.
Ko'rinib turibdiki, mikroorganizmlar tomonidan sintez qilingan
vitaminlar nafaqat mahsulotning ozuqaviy qiymatini oshiradi, balki
antioksidant bo'yoq va stabilizator sifatida ham ishlaydi.
Qishloq xo'jaligidan tashqari, aminokislotalarning yana bir yirik
iste'molchisi oziq-ovqat sanoatidir. Muhim aminokislotalar oziq-ovqat
mahsulotlarini boyitish uchun ishlatiladi. Aminokislotalarning turiga
qarab, odamning muhim bo'lmagan aminokislotalarga kunlik ehtiyoji
0,2-2,2 g ni tashkil qiladi.
АМИНОКИСЛОТАЛАР ИШЛАБ ЧИҚАРИШ
РЕЖА:
1. Лизин ишлаб чиқариш;
2. L-лизин ажратиш;
3. Глутамин кислота ишлаб чиқариш;
4. Натрий глутамат олиш.
Кейинги йилларда халқ хўжалиги ва медицинада турли хил аминокислоталар кенг миқёсда
қўлланилмоқда. Асосан улар оқсилли озиқаларнинг тўйимлилигини оширишда катта аҳамият
31
касб этади. Баъзи бир озиқ овқат ва озуқа махсулотлари ўзида алмашинмайдиган
аминокислоталарни хусусан, лизинни етарли миқдорда сақламайди. Бундай махсулотларга
маккажўхори, буғдой, гуруч ва бошқаларни мисол қилиб келтириш мумкин.
Саноат асосида олинган аминокислоталар озиқа тўйимлилигини ошириш учун тоза усулда
ёки комбинирланган озиқа таркибида қўлланилади. Шунинг учун аминокислоталардан
фойдаланиш соҳаларида озиқанинг ўсимлик оқсиллари сақлашини ошириш имконияти вужудга
келади. Суъний аминокислоталарни қўллаш табиий озиқалар сарфини иқтисод қилишга олиб
келишининг илмий асослари исботлаб берилган.
Аминокислоталарни қишлоқ хўжалигида ҳайвонлар озиқасида қўллашдан ташқари озиқ
овқат саноатида ҳам кенг фойдаланиш мумкин. Улар қатор полимер хом-ашёлар тайёрлашда
масалан, синтетик тери, қатор махсус толалар ва озиқ овқат махсулотларини қадоқлаш учун
плёнкалар тайёрлашда фойдаланилади. Баъзи бир аминокислоталар ёки уларни ишлаб
чиқарувчиларининг инсектиöид таъсири ўрганилган. Метионин ёки γ-аминомой кислота
доривор воситалар сифатида кенг қўлланилади.
Аминокислоталардан халқ хўжалигининг турли соҳаларида кенг фойдаланилишини
ßпония мамлакати мисолида яққол кўриш мумкин. ßпонияда бутун мамлакат бўйича ишлаб
чиқариладиган аминокислоталрнинг 65% и озиқ овқат ишлаб чиқариш соноатида, 18% ини
чорвачиликда, 15% ини медиöинада ва 2% и турли хил соҳаларда қўлланилади. Айни вақтда
жаҳон миқёсида аминокислоталар ишлаб чиқариш йилига бир неча миллион тоннани ташкил
этмоқда.
Жаҳон миқёсида L-глутамин кислота, L-лизин, DL-метионин, L-аспарагин ва глицин
ишлаб чиқариш етакчи рол ўйнайди.
Аминокислоталарни олишнинг асосий усуллари қуйидагилар ҳисобланади:
• ўсимлик хом ашёлари оқсили гидролизатларидан экстракциялаш;
• кимёвий синез;
• ўсувчи ҳужайралардан микробиологик синтез;
• микроорганизмлардан
ҳужайраларидан фойдаланиш.
|
|
|
| |
