|
Metionin, triptofan, treonin, lizin, arginin va histidin
|
bet | 2/10 | Sana | 13.09.2023 | Hajmi | 236.68 Kb. | | #81547 |
Bog'liq Islomga.Oziq ovqat UMK.7 sems. 9b86d6f5-bbf5-4d84-82bd-9a7b5648fed0ажратилган
|
ферментлар
|
ёки
|
иммобилланган микроб
|
ßпония мамлакати мисолида аминокислоталарни олишнинг қуйидаги усулларини
келтириш мумкин (9-жадвал).
9-жадвал.
ßпонияда аминокислоталар ишлаб чиқариш усуллари ва бир йилдаги ҳажми (1877
й.)
Аминокислоталар
|
Ишлаб чиқариш усули
|
Ишлаб чиқариш
ҳажми, т/й.
|
Аланин
|
Ф,Х
|
150-200
|
Аргинин
|
М, Х, Г
|
100-300
|
Аспарагин кислота
|
Ф
|
1000
|
Аспарагин
|
Х, Г
|
10-50
|
Öитруллин
|
М, Х
|
10-50
|
цестеин
|
Г
|
1-10
|
цистин
|
Г
|
100-200
|
Глицин
|
Х
|
5000-6000
|
Глутамин кислота
|
М
|
100000
|
Гистидин
|
М, Г
|
100-200
|
Гомосерин
|
М
|
10-50
|
Оксипролин
|
Г
|
10-50
|
Глутамин
|
М
|
200-300
|
Изолейцин
|
М, Г
|
10-50
|
Лейцин
|
М, Г
|
50-100
|
32
Лизин
|
М
|
15000
|
Метионин
|
Х
|
60000 - 70000
|
L-метионин
|
М
|
100-200
|
Орнитин
|
М, Г
|
10-50
|
Фенилаланин
|
М, Х
|
50-100
|
Пролин
|
М, Г
|
10-50
|
Серин
|
М, Г
|
10-50
|
L-треонин
|
М
|
50-100
|
DL-, L-триптофан
|
Х, Ф
|
100
|
Тирозин
|
М, Г
|
10-100
|
Валин
|
М
|
50-100
|
ДОФА
|
Ф
|
0,1
|
Изоҳ: Ф - ферментатив синтез; Х - кимёвий синтез; М - микробиологик синтез; Г -
ўсимлик хом ашёлари ва ҳайвон оқсили гидролизатларидан экстракциялаш йўли
орқали; ДОФА - диоксифенилаланин.
Микробиологик синтез асосида кўплаб аминокислоталарни олиш айни вақтда истиқболли
ва иқтисодий самарали усул ҳисобланади.
Аминокислотларни микробиологик синтездан ташқари юқорида келтирилганидек,
ўсимлик ва ҳайвон хом ашёлари сақлаган табиий оқсиллар гидролизи йўли орқали олиш
мумкин. Бу усул кўҳна усуллардан бири ҳисобланади. Бу усулнинг асосий камчиликларидан
бири оқсилли озиқа ёки озиқ овқат махсулотлари сифатида фойдаланиш мумкин бўлган хом
ашёлардан фойдаланилишидир. Масалан, жанубий шарқий Осиёда натрий моноглумат соя
шротидан олинади. Шу каби бир қатор хом ашёлардан бу усулда аминокислоталар олиш
иқтисодий самара бермайди.
Аминокислоталарни кимёвий синтез қилиш етарли даражада самарадор бўлиб, юқори
автоматизациялаш орқали узликсиз ишлаб чиқаришни ташкил этиб, ҳоҳлаган тузилишли
бирикмани олиш имкониятини беради. Бунда озиқ овқат бўлмаган хом ашёлардан
фойдаланилади ва катта миқдордаги махсулотни ташкил этади. Бироқ, қонуниятдагидек, бу
жараёнлар кўпбосқичли ва мураккаб асбоб-ускуналарни талаб этади. Бу усулнинг асосий
камчилиги эса аминокислотанинг фақатгина раöемик шаклини олиш мумкинлиги ҳисобланади.
Паррандачиликда кенг қўлланиладиган LD-метионинни бу усулда олиш яхши йўлга қўйилган.
Кейинги йилларда аминокислоталарни олишнинг кимёвий-микробиологик
комбинирланган усули кенг қўлланилмоқда, бунда дастлабки бирикма кимёвий реакöия
натижасида олинади кейин эса микроорганизмларнинг мувофиқ штаммларининг ферментатив
фаоллиги ҳисобига охирги босқия амалга оширилади.
Аминокислоталарни микробиологик усулда синтез қилиш кўпчилик
микроорганизмларнинг озиқа муҳитида ушбу махсулотларни юқори даражада тўплашига
асосланади. Микроорганизмлар орасида юқори даражада глутамин кислота ҳосил қилиш
хусусиятига эга бўлган қатор бактериялар, ачитқи ва замбуруғ турлари мавжуд.
Ўрганилган кўпчилик микроорганизмларнинг штаммлари, уларнинг систематик ҳолатига
боғлиқ бўлмаган ҳолда L-аланин ва глутамин кислотани кўп миқдорда синтез қилиши
аниқланган. Жуда кўплаб штаммлар эса аспарагин кислота, лейöин, валин, изолейцин ва
лизинни жуда кам миқдорда синтез қилиши ўрганилган.
Микроорганизмларнинг аминокислоталар тўплаш хусусияти ва турлар аро корреляцияси
қатий кўринишда бўлмайди. Аминокислота продуцентларининг кўпчилиги грамманфий
спорасиз бактериялар бўлиб, улар Corynebacterium, Micrococcus, Arthrobacter, Brevibacterium
туркумларига мансубдир.
|
| |