|
Bir fazali o’zgaruvchan tok zanjirlari. Reja
|
| bet | 3/6 | | Sana | 18.12.2023 | | Hajmi | 0,64 Mb. | | #122375 |
Bog'liq 2-ma’ruza. Bir fazali o’zgaruvchan tok zanjirlari. Mavzu rejasi2. Induktivlik g‘altakga L: kichik aktiv qarshilikni hisobga olmagan holda, o‘zgaruvchan kuchlanish beramiz (2.7-rasm).
2.7.a.b-rasm
G‘altakdan o‘zgaruvchan tok i o‘tshni boshlaydi, oqibatda EYuK o‘zinduksiya xosil bo‘ladi. (2.7 a-rasm)
Statsionar holatlarda EYuK o‘zinduksiya qiymati manba tomonidan berilayotgan kuchlanish bilan bir miqdorda bo‘ladi
(2.14)
Ularni induktivlikda kuchlanishni tushishi (kamayishi) deb nomlaymiz va uL deb belgilaymiz:
Tengsizlikni ko‘rinishida yozamiz
(2.25)
Tengsizlikni ko‘rinishida yozamiz
(2.26)
Va zanjirdagi tokni aniqlashtirish uchun integrallaymiz:
Zanjirda o‘zgarmas tashkil etuvchi tok yo‘qligiuchun, const=0.Shunday qilib,
(2.17)
(2.18)
Ko’rib turganingizdek, qarshilik, induktivlik ortishida, o’lchami ahamiyatlidir.
(2.19)
Va ularni induktiv qarshilik deb nomlaydi. Agar L genrida oladigan bo‘lsak, unda XL Omda bo‘ladi. Induktiv qarshilik takrorlanish o‘zgaruvchan tok o‘sish bilan o‘sadi. Doimiy tokga induktivlik qarshilik qilmaydi. Induktiv g’altakda tokk kuchi va kuchlanishning vector diagrammasi(2.8-rasm).
2.8-rasm.
Induktivdan oqayotgan tok berilayotgan kuchlanishdan uL 900 ga qolib ketadi (2.8-rasm).
Sig‘imi C bo‘lgan kondensatorga o‘zgaruvchantok berilgan bo‘lsin, bu tok natijasidan kondensator boshqattanzaryad oladi va takrorlanishi ν = ω/2π, natijada o‘zgaruvchan tok hosil bo‘sin(2.9-rasm)
2.9-rasm.
(2.20)
Bu yerdan: q = CUm cosωt Xosilasi dq/dt zanjirdagi tokni beradi
(2.21)
(2.22)
Xc = 1/ωC agar sig‘imi C farad olinsa, unda Xc Omda bo‘ladi. Doimiy tok (ω=0) bo‘lishi uchun cheksiz kata qarshilik bo‘lish kerak. O‘zgariuvchan tok takrorlanish o‘sishi bilan kondensator qarshiligi kamayadi. Agar kondensatordan oqayotgan tok berilayotgan kuchlanishdan 900 ga o‘tib ketyapti. Shundan kelib chiqsa sig‘im vektor toki vektor diagrammasida +π/2 radian aylangan (2.10-rasm.).
2.10-rasm.
RLC – elementlari ketma-ket ulangan elektr zanjiri.
Zanjirni ko‘ramiz, ketma-ket ulangan rezistor, kondensato va induktiv g‘altakdan tashkil topgan(2.11-rasm).
2.11-rasm.RLC ketma ket ulangan zanjir.
Zanjir qisqichidagi kuchlanish:
(2.23)
Yoki:
(2.24)
Bu yerda:
; ; (2.25)
Almashtirish kiritib, natija olamiz:
Oxirgi ifodaga zanjirdagi tokni qo‘yib,
Oxirida ifodani olamiz
Ushbu ifodadan har bir elementning faza siljishini ko‘rish mumkin. Rezistorda faza siljishi mavjud emas, kuchlanish va tokfazalari to‘g‘ri keladi, induvtiklik g‘altagi da kuchlanish tokni π/2 burchakda oldinda, kondensatorda qarama-qarshi ortda qoladi.Faza siljishi RLC-zanjir uchun formula bo‘yicha aniqlash mumkin(2.26).
(2.26)
RLC-zanjirning to‘la qarshiligi
(2.27)
Tokning amplitudaviy qiymati
(2.28)
RLC-zanjirining vektor diagrammasini qurishda uchta holat bor: 1-Zanjir aktiv harakterga ega, faza siljishi nolga teng, induktiv va sig‘im qarshilik teng. Shunday zanjirlarda rezonans kuchlanish kuzatiladi(2.12-rasm).
2.12-rasm.
Zanjir induktiv harakterga ega, ushbu holatda induktiv qarshilik sig‘im qarshilikdan ko‘proq. Vektor diagrammada, qoida bo‘yicha, dastlab vektor kuchlanishni induktiv g‘altak, keyin undan kondensatordagi kuchlanishni ayiramiz, shundan keyin umumiy kuchlanish vektorini o‘tkazamiz va faza siljishini φ ni aniqlaymiz.
|
| |
