Tadbirkorning majburiyati

Quyida tadbirkor majburiyatining ayrimlariga to‘xtalib o‘tamiz. 
shartnoma majburiyatlarini bajarish 
Tadbirkor o‘z faoliyatini turli subyektlar – davlat idoralari, korxonalar 
va tashkilotlar, yakka tadbirkorlar yoki fuqarolar bilan tuzilgan shartnomalar 
asosida olib boradi. Shunday ekan, u eng avvalo mazkur shartnomalardan kelib 
chiqadigan majburiyatlarini bajarishi lozim. 
Tadbirkorlarda o‘z shartnoma majburiyatlarini bajarish mas’ulligi mavjud 
bo‘lmagan holatni tasavvur qilib ko‘raylik. Oziq-ovqatlarning o‘z vaqtida yoki 
yetarli hajmda yetkazib berilmasligi – mamlakatda narx-navoning keskin o‘sishi 
hamda ocharchilikning kelib chiqishiga; korxonalarga 
xomashyo va materiallarning yetkazib berilmasligi – ishlab chiqarishning 
qisqarishi, to‘xtab qolishi, ishsizlikning paydo bo‘lishi va oqibatda iqtisodiyotning 
inqirozga yuz tutishiga olib keladi. 
To‘lovlarni o‘z vaqtida to‘lash 
Tadbirkor o‘z faoliyati natijasida kelib chiqadigan soliqlar va boshqa 
majburiy to‘lovlarni o‘z vaqtida to‘lashi zarur. Aks holda, davlat budjeti 
daromad qismining bajarilmasligi va budjet taqchilligining paydo bo‘lishiga 
olib keladi. Oqibatda, davlat budjetidan moliyalashtiriluvchi korxona va 
tashkilotlar moliyaviy ta’minotiga putur yetadi, ularning ishchi va xodimlari o‘z 
vaqtida maosh olmaydi, pensiya va ijtimoiy to‘lovlar kechikadi. 
Tadbirkor agar o‘z faoliyatida yollanma mehnatdan foydalansa, ishchi 
va xodimlarning ish haqi va boshqa ijtimoiy sug‘urta to‘lovlarini amalga 
oshirishi lozim. O‘z vaqtida va mehnatiga munosib miqdorda ish haqi 
olmagan ishchining mehnat unumdorligi pasayadi. Oqibatda boshqa ishga 
o‘tish yoki qo‘shimcha daromad topish yo‘llarini izlashga tushadi. Bularning 
barchasi tadbirkorning faoliyat natijalariga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. 
Qonun hujjatlari talablariga rioya etish 
Tadbirkorlik faoliyatini tashkil etishda mehnatni muhofaza qilish hamda 
xavfsizlik texnikasi, ekologiya, sanitariya va gigiyena sohasidagi qonun 
hujjatlari va normativ hujjatlar talablariga rioya etish kerak. Chunki yetarli 
darajada yoritilmagan, issiqlik bilan ta’minlanmagan, o‘z hayotini xavf ostiga 
qo‘yish mumkin bo‘lgan sharoitda ishchilar yuqori unum bilan ishlay 
olmaydi. Qolaversa, buning oqibatida ro‘y bergan noxush holatlar, baxtsiz 
hodisalarga ish beruvchi – tadbirkor to‘liq javobgar bo‘ladi. 
Ekologiya, ya’ni atrof-muhit muhofazasiga e’tibor qilmaslik, ishlab chiqarish 
chiqindilarini aholi yashash punktlariga, suv havzalariga tashlash, 
zaharli modda yoki gazlar chiqishining oldini olmaslik, avvalo, shu korxonadagi 
ishchi va tadbirkorning, qolaversa, barcha jamiyat a’zolarining 
sog‘lig‘iga putur yetkazadi 
3. Tadbirkorlik riski – resurslardan samarali foydalanish mumkin bo‘lgan holatdan 
chetga 
chiqish 
va 
buning 
oqibatida 
resurslarni 
yo‘qotish xavfi 

tadbirkorlik 
riski 
rejalashtirilgan 
tadbir 
amalga 
oshmay 
qolgan 
holda zarar yoki ziyon ko‘rish ehtimoli. U boshqaruv qarorlarini qabul 
qilishda yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan xato yoki ko‘zda tutilmagan holatlar 
oqibatida 
ham 
kelib 
chiqishi 
mumkin. 
Risk tushunchasi xalqaro ahamiyat kasb etadigan tushuncha bo‘lib, 
o‘zbek tilida xavf, xatar, tahlika va tavakkalchilik degan mazmunni anglatadi. 
Tadbirkorlik riskini asosiy turilai – ishlab chiqarish, moliyaviy va investitsion 
risklardir 
Tadbirkorlik faoliyatida riskning salbiy ta’sirini kamaytirish maqsadida u baholab 
boriladi. Tadbirkorlik riskini baholashning bir qator usullari mavjud. Jumladan: 
statistik, analitik, analogiya va ekspert baholash usuli 
Mustahkamlash 

Download 9,99 Mb.