20-Mavzu: Trikotaj matodan bolalar jaketini hisoblash.
Reja:
1.
Jaket uchun asosiy o’lchovlar.
2.
Jaket asos to’rini chizish.
3.
Jaket yengini chizish.
Tayanch iboralar
: tekisfangli va aylanafangli, vertikal,
gorizontal, bissektrisa, old
bo’lak, bo’ksa, konstruktiv-dakorativ, texnologik
Quyida bolalar jaketining asosiy chizmasi keltirilgan bo'lib,
chizmani chizishdan oldin
buyumning kengligiga va uning asosiy bo'laklari aniqlanadi.
Buyumning AA
1
ko'krak kengligi teng:
AA
1
=O
k
II + P
er.h
+ P
k.d
+ P
tex
Bunda:
O
k
II — ko'krakning ikkinchi aylanasi;
T
erh
— erkin harakat uchun qo'shimcha haq;
T
kd
— konstruktiv-dakorativ qo'shimcha haq;
T
tex
—texnologik qo'shimcha haq;
T
erh
, T
kd
va T
tex
o'lchamlari umumiy qo'shimcha haq R
1
umumiydan olinadi. U
quyidagicha taqsimlanadi: orqa bo'lakka 30 foiz, o'mizga 30 foiz, old bo'lakka 40 foiz.
Shunda orqa kenglik Sh
orq
ga teng:
Sh
orq
= Sh
or
+ 0,3 P
lum
Old bo'lak kengligi Sh
old
ga teng:
SH
old
=(Sh
g
+ 1)+0,4P
lum
O'miz kengligi Sh
o’m
ga teng:
Sh
o’m
= AA
1
(Sh
orq
+Sh
old
)
Yeng chizmasini chizish. Ikkita perpendikular chiziq o'tkaziladi.
Yeng kengligi PP
1
quyidagi formula asosida aniqlanadi:
RR
1
= 1,5 MR +2,4 sm
R nuqtadan o'ng va chapga gorizontal chiziq o'tkazilib,
yeng kengligiga teng RR
1
va
RR
2
kesmalar belgilanadi.
RR
1
va RR
2
kesmalari teng ikkiga bo'linadi va o'rta nuqtalari R
3
va R
4
bilan belgilanadi:
RR
3
= RR
1
/ 2 ; RR
4
= RR
2
/ 2
R
3
va R
4
nuqtalari bo'ylab vertikal chiziqlar o'tkaziladi. Yeng bosh qismining balandligi
— RO quyidagi formula bilan aniqlanadi:
RO = a
2
M
1
/ 2 +1.5sm
bunda: a
2
M
1
— orqa va old qismi chizmasidan olingan o'lcham.
R nuqtadan yuqoriga RO vertikal chiziq o'tkaziladi. O nuqtadan gorizontal chiziq
o'tkaziladi, R
3
va R
4
nuqtalari bilan kesishgan joyni O
1
va O
2
bilan belgilanadi.
Har bir
bo'laklar R
3
O
1
va R
4
O
2
ikkiga teng bo’linib , o’rtasi O
3
va O
4
bilan belgilanadi:
R
3
O
3
= O
3
O
1
; R
4
O
4
= O
4
O
1
O
3
nuqtadan pastga O
3
R
3
chizig'i bo'ylab O
3
O’
3
belgilanadi:
O
3
O’
3
= O
1
R
3
/ 10
O
1
R
3
— hozirgi chizmadan olingan o'lcham. O
4
nuqtadan yuqoriga R
4
O
2
chizig'i bo'ylab
O
4
O’
4
bo'lagi belgilanadi:
O
4
O’
4
= O
2
R
4
/ 10
bunda: O
2
R
4
hozirgi chizmadan olingan o'lcham.
R
1
, O’
3
, O, O’
4
va R
2
nuqtalari ketma-ketlik bilan to'g'ri chiziq yordamida tutashtiriladi.
Tayyor bo'lgan har bir bo'lak yana 2 ga bo'linadi va o'rtalari 1, 3, 5, 7 nuqtalari bilan
belgilanadi. Bu nuqtalardan perpendikular o'tkazilib, quyidagi bo'laklar belgilanadi:
1 nuqtadan — 0,9 sm ga teng, 1—2 bo'lagi;
3 nuqtadan — 1,4 sm ga teng, 3—4 bo'lagi;
5 nuqtadan — 0,9 sm ga teng, 5—6 bo'lagi;
7 nuqtadan — 0,7 sm ga teng, 7—8 bo'lagidir.
Yeng bosh qismi R
1
, 2, O
3
, 4, O, 6, O
4
, 8 va R
2
nuqtalarini
silliq egri chiziq bilan
birlashtirib yasaladi. ON ga teng yeng uzunligi O nuqtadan pastga OR nuqta bo'ylab
belgilanadi. N nuqtadan gorizontal chiziq o'tkaziladi.
Yeng pastki qismining kengligi N nuqtadan o'ng va chapga NN
1
va NN
2
bo'laklari
belgilanadi:
NN
1
= NN
2
= O
bil
- 1.5sm
bunda: o
bil
— bilak aylanasi o'lchami.
RN chizig'i ikkiga bo'linib, o'rta nuqta L bilan belgilanadi. L nuqtadan gorizontal chiziq
o'tkaziladi.
R
1
va R
2
chiziqlaridan pastga R
1
R
5
va R
2
R
6
bo'laklari aniqlanadi:
R
1
R
5
= R
2
R
3
= 3 sm
R
5
nuqtasi N
1
nuqtasi bilan, R
6
esa N
2
nuqtasi nuqtalari bilan birlashtiriladi. L gorizontal
nuqtasi bilan kesishgan nuqtalar L
1
va L
2
bilan belgilanadi. L
1
nuqtadan o'ngga LL
1
chiziq
bo'ylab 0,6 sm ga teng bo'lgan L
1
L
3
belgilanadi. L
2
nuqtadan chapga LL
2
chiziq bo'ylab 0, 5
sm ga teng L
2
L
4
bo'lagi belgilanadi.
R
5
L
3
va
nuqtalari hamda R
6
L
4
va N
2
nuqtalari silliq chiziqlar bilan tutashtiriladi.
