2 Н 4
(- СН 2 - СН 2 -)n etilen polietilen Yuqori xarorat va katta bosimda etilen polietilenga aylanadi. Bunda qo’shbog’
uziladi va shu joydan molekula yangi bog’ hosil qiladi:
CH
2 = CH
2 + CH
2 = CH
2 + ... → - CH
2 – CH
2 – CH
2 – CH
2 –
nCH
2 = CH
2 → (- CH
2 – CH
2 -)
n n – bu yerda polimerlanish darajasi. Аlkinlаr umumiy fоrmulаsi C
n
H
2n-2
. Alkinlar – molekulasida bitta uchbog’
tutgan uglevodorodlar. Alkinlarni asetilen qatori uglevodorodlarlari deb ham
ataladi va ular C
n H
2n-2 umumiy formulaga ega bo’lgan gomologik qatorni tashkil
qiladi. Alkinlarning dastlabki uch vakili gaz, C
4 dan C
8 gacha suyuq, undan
keyingilari esa qattiq moddalardir.
Atsetilen tabiiy gazlar (metan) dan va kalsiy karbiddan quyidagi reaksiyalar
orqali olinadi:
CH
₄ → HC=CH + 3H₂
metan atsetilen
CaC
₂ + 2H₂O → C₂H₂ + Ca(OH)₂
kalsiy karbid atsetilen
Molеkulasida ikkita qo’shbog’ bo’lgan to’yinmagan uglеvodorodlar
alkadiеnlar yoki diеn uglеvodorodlar dеb ataladi. Ularning eng oddiy vakili
pеntadiеn: H 2 C= CH – CH – CH =CH 2 Diеn uglеvorodlarning nomi tеgishli to’yingan uglеvodorodlar nomidagi
oxirgi harfi -diеn qo’shimchasi bilan almashtirish orqali hosil qilinadi. Zanjir
11
shunday nomеrlanadiki, unda qo’sh-bog’ning qolati eng kichik nomеrlar bilan
ifodalangan bo’ladi.
Masalan:
СН2=СН–СН=СН2
СН3–СН=СН–СН=СН–СН
butadien-1,3
geksadien-2,4
СН2=С=СН–СН3
butadien -1,2
