Quyuqlashtiruvchilarga harorat va bosiladigan bo‘yoq pH iga bog‘liqligi 1- jadval
Quyuqlashtiruvchi
Neytralanish
darajasi
Bosma bo‘yoq pH ining
haroratga bog‘liqligi
0
C.
20
80
100
Kraxmal- tragant
_
11,5
10,60
10,10
Natriy stirolmaleinat
60
75
10,30
11,00
9,60
10,00
9,05
9,15
980
Ammoniy stirolmaleinat
40
75
100
10,70
10,75
10,85
9,70
9,75
9,85
9,05
9,10
9,05
Muhokama: Aktiv va dispers bo‘yoqlar bilan gul bosish jarayonida
quyuqlashtiruvchi sifatida stirolmaleinat natriy ishlatilsa unda ranglarning singish
texnologiyasida mavjud bo‘lgan qandaydir o‘zgarishlar talab qilinmaydi,
bo‘yoqning singishi baland darajasida bosishning doimiy sifati ta’minlanadi [4].
Aktiv bo‘yoqlarning eritmasini quyuqlashtirish uchun gidroliz darajasini 70-
90 % li natriy etilenmaleinatlarni ishlatish mumkin. Bosiladigan rangning kerak
bo‘lgan qovushqoqligi 10-18 % li etilenmaleinatlarning quyuqligi, yoki 6-8 % li
kam tiqilganini ta’minlaydilar. Uzun etilenmaleinatli massa reologik xususiyati
bo‘yicha nyutonning suyuqliklariga yaqinlashadi. Eritmalarning past tuzilishi
ko‘chadigan deformatsiyaning harakatini baland mustahkamlik bilan ta’minlaydi
(100 % tuzilishning tiksotropli qayta tiklash darjasi). Kam tiqilgan polimer
asosidagi quyuqlashtiruvchi RS manuteks asosidagi quyuqlashtiruvchi bilan bir xil.
Quyuqlashtirkvchining tuzilishlarini qayta tiklash tiksotropli darajasi 65-68% ni
tashkil etadi.
Hozirgi vaqtda paxta tolasini, ip va gazlama to‘qimachilik sanoatida bizning
mamlakatda ham, chet elda ham ishlab chiqishni berilgan fizik–kimyoviy
xususiyatlari bilan yuqori foydali materialni olishga imkon beradigan ilmiy texnik
loyihalar ishlab chiqilmokda.
Xulosa. Ushbu taxlildada keltirilgan ma’lumotlar fizik – kimyoviy va
quyuqlashtiruvchilarning va bosiladigan bo‘yoqlarning reologik xususiyati bilan
matoning mexanik xususiyatlari, shuningdek ularning mustahkamligi va
quyuqlashtirish kobiliyatining xar xillik ta’sirining o‘rnatilishini hisobga olib
mahalliy tabiiy va sintetik polimerlar asosida quyuqlashtiruvchi polimer
981
kompozitsiyasining tugri keladigan tarkibini asoslangan holda tanlash imkoniyatini
beradi.
Suvda eriydigan yuqori molekulali sintetik quyuqlashtiruvchilar asosida
yangi kompozitsiyaning tarkibini ishlatish va tekshirish keltirilgan importli
quyuqlashtiruvchilar va bosiladigan bo‘yoqlarni keltirishni ular keskin
qisqartirilishiga yordam beradi.
