Buxoro davlat universitetining pedagogika instituti pedagogik ta

985 
“Musiqa ta’limi va sa’nat” yo‘nalishi 1-bosqich magistranti. 
Yangilanayotgan yurtimiz kelajak poydevorlari o`sib ulg`ayar ekan, ularning 
porloq kelajagini qurishda ta`lim tarbiyaning o`rni beqiyos. O`zbekiston 
Respublikasing birinchi prezidenti I.A.Karimov “ Yuksak ma`naviyat yengilmas 
kuch” asarida …..musiqa san`ati navqiron avlodimizning yuksak ma`naviyat 
ruhida kamol topishida boshqa san`at turiga qaraganda ko`proq va kuchliroq ta`sir 
ko`rsatmoqda – deb ta`kidlaydi. Mamlakatimiz poydevori maktabgacha yoshdagi 
bolalarga musiqa har tomonlama yordam berishi, tevarak atrofni obrozli 
emotsional idrok etishi, va bola xarakterining shakillanishiga ta`sir ko`rsatadi. 
Bolalarda musiqaviy idrokni o`stirmay, ularni musiqaga mehr-muhabbatini yetarli 
darajada qiziqtirmay turib, har tomonlama jismoniy boy, ma`naviy va qat`iy 
axloqiy sifatlarni tarbiyalab bo`lmaydi. Bola qanchalik tanish yoqimli musiqa 
asarlarni tinglasa shunchalik u musiqaviy faoliyatda aktiv hamda aniq maqsadga 
qaralgan holda ishtrok etadi. Musiqaning bola hissiyoti va intilishi, mazmuniga va 
his etishiga kata ta`sirini hsobga olganda, haqqoniy va voqeylini to`g`ri aks 
ettirgan musiqali asardan o`rinli foydalanis alohida o`rin tutadi. Har bir bola 
musiqaning qaysi yo`nalishni o`rganishdan qat`iy nazar uning yosh xususiyatlarini, 
psixologik rivojini musiqa rahbari nazarda tutishi lozim. 
Musiqa bolanining hissiy rivojlanishga va nutq funkiyalarining faolligini 
oshirishga yordam beradi. Bolalarda musiqa tinglash, kuylash, bolalardagi 
qo`rquv hayajon singari xislatlarni yoqotadi va o`ziga bo`lgan ishonchni ortishiga 
sabab bo`laoladi. Bolalarni musiqiy faolligini rivojlantirishga qo`shiq kuylash, 
oxangni to`g`ri idrok etish qobilyatni shakillantirish va musiqaga mos ritmik 
harakatlar bajarish bolalarda kayfiyatni a`lo darada bo`lishi pedagogni musiqiy 
maxorati alohida o`rin tutadi. Yosh bolalarni musiqiy tarbiyalashning eg muxim 
vazifasi- bu musiqiylikning yetakchi tarkibiy qismini tahkil etish musiqa bilan 
xissiy axamiyatga ega bo`lishdir. Maktabgacha tarbiya yoshida bolalar samimiy va 
beg`ubor bo`lishi bilan birga ularda ba`zibir sabablarga ko`ra uchraydigan streslar 

986 
sabab bola faoliyatlar davomida ishtiyoqsizlik e`tiborsiz bo`lishi mumkin. Bunday 
xollarda yaxshi o`ynoqi qo`shiq unining kayfiyatini a`lo bo`lishi va asab 
tizimlariga ham ijobiy ta`sir ko`rsatadi. Musiqa bolalarni xotirasini yaxshilashga, 
ularni asab tizimini faoliyatini rag`batlantirishga va estetik didni shakillanishiga 
yordam beradi. Bolalarda qo`shiq kuylash jarayonida ularda nutqiy buzilishni 
oldini olish va ishonchsizlikni yoqolishiga yordam beradi. Musiqaga kichik 
yoshlikdan uyg`ongan qiziqish kishining keyingi musiqiy rivojiga kuchli ta`sir 
ko`rsatadi. Shnga ko`ra musiqani idrok etishning vazifasi va mazmunini aniqlash 
muhimdir. Bular shaxsning har tomonlama rivoji jumladan estetik tarbiyasi 
vazifalari bilan bog`liq umumiy maqsadlar bilan belgilanadi. Ma`lumki bunday 
vazifalar bolalarni musiqa soxasiga faoliyatlarga jalb etish, badiiy musiqaga 
nisbattan estetik idrok etishniva emotsional o`zlshtirishnirivojlantirish, muhabbatni 
tarbiyalash, musiqiy qobilyatlarni rivojlantirish kerak. Ibn Sino ham musiqaning 
hissiy ta`siri kuchni e`tirof etgan holda uni o`zining meditsina kitoblarida aks 
ettirgan hamda ruhiy kasalliklarni davolashda shifo dasturi sifatida tavsiya qilgan 
“Tib qonuni” asarida bir o`rinda musiqaning ruhiy ta`sir kuchiga baho berib, 
go`dakning tarbiyasidagi ahamiyatini shunday ta`riflaganlar: “Go`dakning tanasi 
chiniqishi uchun ikki narsa zarur: biri uni asta qimirlatib tebratish, ikkinchisi 
onaning qo`shig`i ya’ni allasidir. Birinchisi tanasiga, ikkinchisi-ruhiga tegishlidir. 
Demak, kelajakga munosib yosh avlodlarni tarbiyalashda musiqaning ham 
munosib o`rni borliugi ayni haqiqat, bolani estetik tarbiyalashdek sharafli ishni 
to`g`ri yo`lga qo`yish pedagoglar zimmasiga kata ma`sulyat yuklaydi. 

Download 9,63 Mb.