|
ATOMISTIKANING PAYDO BO’LISHI
|
| bet | 2/5 | | Sana | 21.01.2024 | | Hajmi | 9.69 Mb. | | #142628 |
Bog'liq Buxoro davlat unversiteti barchinoyning mustaqil ishi, 5 sinf ona tili fanidan mavzulashtirilgan testlar, LIPIDLAR TUZILISHI, XOSSALARI, 1538461018 72409, Turkan baxtlı xonım, Akhrorov Khurshid Khamidovich 2, Afferent tizimlar ro‘li Reja Nerv sistemasi haqida , 23813, 7yPoc8uoKsyKt8mcv9P1 (2), 106788, Suyuq eritmalar va ularning konsentratsiyasi. Raul qonuni. Genri-fayllar.org, 1 vazifa, Oʻpkaning surunkali obstruktiv kasalligi nafas olishda qiyinchiliklarga olib keladigan oʻpka kasalliklari guruhining nomi, ma\'ru II semestr1-kursBMA, c 2. ATOMISTIKANING PAYDO BO’LISHI.
Atom (yunoncha so’zdan olingan bo’lib atomos — boʻlinmas) — kimyoviy elementning barcha xossalarini oʻzida mujassamlashtirgan eng kichik zarrasi. Dastlabki „boʻlinmas“ nomini olgan bu zarraning ichki tuzilishi anchagina murakkab. Atom musbat zaryadlangan negiz (yadro) va yadro atrofida harakatlanuvchi elektronlardan tashkil topgan. Atom markazida barcha massasi jamlangan musbat zaryadlangan negiz (yadro) joylashgan; atrofida oʻlchovlari (~ 10~8 sm) atom oʻlchovlarini ifodalaydigan elektron qobiqlarini hosil qiluvchi elektronlar harakat qiladi. Atom yadrosi protonlar va neytronlardan tashkil topgan Atomdagi elektronlar soni yadrodagi protonlar soniga teng (atomdagi barcha elektronlar zaryadi yadro zaryadiga teng), protonlar soni elementning davriy tizimidagi tartib raqamiga teng. Atom elektronlarni tutib olib yoki berib, manfiy yoki musbat zaryadlangan ionlarga aylanadi. Atomning kimyoviy xossalari asosan tashqi qobiqdagi elektronlar soni bilan aniqlanadi. Atomning ichki energiyasi uning muhim koʻrsatkichi hisoblanadi. Atom markazida atom yadrosi joylashgan, atomning qolgan hamma hajmini elektronlar egallaydi. Yardo ichida elektronlar yoʻq (bu 1930-yillar boshida aniq boʻldi); yadro musbat zaryadlangan protonlar va zaryadga ega boʻlmagan neytronlardan iborat. Elektron massasi proton yoki neytron massasidan tahminan 2000 marta kichik, shuning uchun atomning hamma massasi yadroga toʻplangan. Turli elektronlar yadro bilan turli darajada bogʻlangan; ularning baʼzilarini atom nisbatan oson yoʻqotishi mumkin, bunda u musbat ionga aylanadi. Atom qoʻshimcha elektronlarga ega boʻlib, manfiy ionga aylanadi. Atomning birinchi miqdoriy nazariyasini 1913-yilda daniya fizigi Nils Bor ishlab chiqdi. Bu eng oddiy atom — vodorod atomining nazariyasi edi. Nils Bor Rezerford tajribalarining natijalaridan va oʻsha vaqtlarda maʼlum boʻlgan atomlar vodorodning spektri haqidagi maʼlumotlardan foydalandi. U vodorod atomini quyidagi koʻrinishda tasavvur qildi: proton (atom yadrosi) atrofida aylanma orbita boʻlib elektron harakatlanadi.
|
| |
