Цьу \ / М. M o‘minov, A. Mamadaliyev, A. To‘xtaboyev botanikadan amaliy mashg‘ulotlar




Download 3,97 Mb.
Pdf ko'rish
bet41/118
Sana23.11.2023
Hajmi3,97 Mb.
#104324
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   118
Bog'liq
Botanikadan amaliy mashg\'ulotlar. Mo\'minov M

r a n g d a b o ‘la d i 
(43- 
raSHl). 
3 - pixli suvyig‘ar guli; 4 - qo‘ng‘iroq gul; 5 -


. , . ,
ham masi bir xil shaklda va bir xil kattalikda b o ‘lsa, to ‘g ‘ri yoki 
aktinom orf gul deyiladi. T o ‘g ‘ri gullardan bir nechta sim m etriya 
o ‘tkazib, teng b o ‘laklarga b o ‘lish mumkin.
A garda bitta guldagi gultojbarglam ing shakli va kattaligi bir 
xilda b o ‘lmasa, bunday gultoj n oto ‘g ‘ri yoki zigom orf gul deyiladi, 
bulardan faqat bitta sim m etriya o ‘q o ‘tkazib, ikki bo‘lakka b o iis h
m um kin. A garda m utlaqo chiziq o ‘tkazish m um kin b o ‘lmasa, bun­
day gullar assim m etrik gullar deyiladi. M asalan, valeriana gullari.
B a’zi gullarda gul qavatlari oddiy, y a ’ni bir qavatli yoki qavat- 
siz b o ‘ladi. Q avatsiz gullar y alang‘och gullar deyiladi. M asalan: tol 
guli.
Androtsey (changchi)ning tuzilishini ko‘rib o ‘tamiz. Changchi 
changchi ipi va changdondan iborat. Changchi ipining chang- 
donga birikkan joy i b og‘lovchi deb ataladi. Changdonlar, odat­
da, to ‘rt xonali b o ‘lib, ularning ichida chang hosil b o ‘ladi. B a’zi 
o ‘sim liklarda changdonlar to ‘g ‘ridan-to‘g ‘ri gul o 'm ig a birikadi. 
C hangchilar gul o ‘rnida doira yoki spiral shaklida joylashadi. U lar 
erkin yoki bir-biriga tutashib o ‘sgan bo ‘lishi mum kin. M asalan, 
g ‘o ‘za gulida changchilar naycha b o ‘lib q o ‘shilib o ‘sadi.
binafshaning noto‘g ‘ri guli; 6 - ikki naoli tojbarg
7 - tilsimon tojbarg; 8 — kapalaksimon tojbarg gul.
A - tojbarg; В - kosachabarg; D - yelkan; E -
eshkak; F - qayiqcha.
G ultojbarglar alohida yoki 
o ‘zaro birikkan b o ‘ladi. Birik- 
kanlik alomati qavsga olinadi. 
Gulning gultojbarglarining


44- rasm.
Changdonning kesmasi:
1 - epiderma; 2 - fibroz qavat; 3 - bogiov- 
gichning o'tkazuvchi tolali naylari.
45- rasm.
Changlaming turli xil shakllari: 
a) qo‘ypechak; b) kanop; d) chinnigul; e) osh- 
qovoq; f) sirtsey; g) urma qora; h) ga/zako't; 
i) mavrak.
D ukkaklilarda to ‘qqizta changchi birga q o ‘shilib o ‘sadi. 
O 'ninchisi esa alohida (erkin) qoladi.
Har xil o ‘simliklarda chang donachalarining shakli turlicha 
bo‘ladi. Ular yum aloq, sharsim on, ch o ‘ziq, uchqirrali, k o ‘p qirrali 
va kub shaklida boMishi m um kin (44- rasm). Chang, odatda, sariq, 
oq, k o ‘kish, qizg‘ish va boshqa ranglarda b o ‘ladi. K atta-kichikli- 
gi 8 - 800 m ikrongacha yetadi (45- rasm). Y etilgan chang donasi 
vegetativ va generativ hujayra ham da tashqi (ekzina) va ichki (in- 
lina) p o ‘stdan iborat b o ‘ladi. Ekzinada har xil ignasim on o ‘sim talar 
bo‘lib, changning tum shuqchasi yorishilishiga yordam beradi. 
( hang donachalari shamol yordam ida, yopishqoqlari esa hasharot- 
lar yordam ida tarqaladi.

Download 3,97 Mb.
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   118




Download 3,97 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Цьу \ / М. M o‘minov, A. Mamadaliyev, A. To‘xtaboyev botanikadan amaliy mashg‘ulotlar

Download 3,97 Mb.
Pdf ko'rish