Eritmalardan metallarni erkin holda cho’ktirish suvli eritmalarni elektroliz,
cho’ktirish yoki bosim ostida, hamda kimyoviy birikmalar ko’rinishida gazsimon
qaytaruvchilar yordamida amalga oshirish mumkin.
Rangli metallar gidrometallurgiyasida (ayniqsa noyob va nodir metallar
metallurgiyasida) sorbsiya va ekstraksiya jarayonlari keng tarqalmoqda. Bu
jarayonlarni qo’llashdan maqsad qo’yidagi masalalarni yechish hisoblanadi:
- tanlab eritishda olingan eritmadan qimmatli metallni tarkibi bo’yicha
keyingi qayta ishlash jarayonlariga qulay bo’lgan boshqa eritmaga o’tkazish;
- suyultirilgan eritma va bo’tanadan metallni jamlab olish;
- eritmalardan metallni samarali ajratib olish va uni keraksiz
qo’shimchalardan tozalash;
- sorbsiya bilan birlashtirilgan tanlab eritish.
Ion almashinuv jarayonlari ayrim qattiq birikmalarni (ionitlar) eritmalar
bilan ta’sirlashuvi natijasida eritmadan ion yutib olish va ionit tarkibidan
o’shanday zaryadli va o’shancha miqdordagi ionlarni almashishga asoslangan.
Ionit sifatida ko’pincha yuqori sig’imli, kimyoviy barqaror, mexanik
mustahkamlikka ega, yuqori molekulyarli sintetik birikmalar (smolalar) ishlatiladi.
Ekstraksiya deb erigan metall kimyoviy birikmalarini suvli fazadan, suv
bilan aralashmaydigan boshqa suyuq organik fazaga o’tkazish jarayoniga aytiladi.
Ekstragent sifatida organik kislota va ularning tuzlari, amin va aminli ishqorlarni
tuzlari, spirtlar, efirlar ishlatiladi.
