|
Kichik guruhlarda ishlash qoidasi
|
| bet | 120/162 | | Sana | 12.10.2024 | | Hajmi | 5,07 Mb. | | #274795 |
Bog'liq B C toifa tuzil OMT Elmuratov XKichik guruhlarda ishlash qoidasi
1. Talabalar ishini bajarish uchun zarur bilim va masalalarga ega bo’lmogi lozim.
2. Guruhlarga aniq topshiriqlar berilmog’i lozim.
3. Kichik guruh oldiga qo’yilgan topshiriqni bajarish uchun etarli vaqtajratiladi.
4. Guruhlardagi fikrlar chegaralanmaganligi va tazyiqqa uchramasligi xaqida ogohlantirilishi zarur.
5. Guruh ish natijalarini qanday taqdim etishini aniq bilishlari, o’qituvchi ularga yo’riqnoma berishi lozim.
6. Nima bo’lganda ham muloqotda bo’ling, o’z fikringizni erkin namoyon eting.
Guruhlarga qo’yilgan ballar ko’rsatkichlari
Guruhlar
|
1
|
2
|
3
|
Umumiy ball
|
Baho
|
1
|
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
|
3
|
|
|
|
|
|
2,2 – 3 ball – a’lo
1,2 – 2 ball – yaxshi
0,5 – 1,1 ball – qoniqarli
1-guruh Avtomobilning aktiv xavfsizlik tizimlari.
1-o’quv topshiriq:
2-guruh.Avtomobillar anyiblokirovka tizimlari.
3-guruh. ABS avtomobilning to’rtta g’ildiragiga ta’siri.
29 Mavzu. Aktiv va passiv xafvsizlik tizimlari. Ularning turlari.
Reja:
Avtomobilning aktiv xavfsizlik tizimlari.
Avtomobillar anyiblokirovka tizimlari.
ABS avtomobilning to’rtta g’ildiragiga ta’siri.
Yengil avtomobillarning aktiv xavfsizligi asosan elektron tizimlar yordamida ta’minlanadi. Bunga qaramasdan haydovchi aktiv xavfsizlikning asosiy zvenosi bo’lib qoladi, u transport vositasining imkoniyatlarini jisobga olib o’z vaqtida yo’l holati o’zgarishiga va harakatlanish sharoitiga e’tibor berishga majbur. Elektron tizimlar avtomobilni boshqarishni yengillashtirish va haydovchining arzimagan xatoliklarini tuzatish maqsadida yaratiladi.
Hozirgi vaqtda ishlab chiqarilayotgan lo’pchilik yengil avtomobillar anyoblokirovka tizimlari(ABS) bilan jihozlangan. Antiblokirovka tizimi tormozlanganda g’ildiraklarni blokirovkasi (to’xtab qotib qolishi)ga yo’l qo’ymaydi, bu shoshilinch hollarda boshqariluvchanlikni saqlab qoladi va shoshilinch tormozlashdan foydalanilgan vaqtda aylanib o’ta oladi. Avtomobilning blokirovka bo’lgan (aylanmayotgan) oldi g’ildiraklarga rulni burilishi ta’sir qilmaydi va avtomobil boshlang’ich traektoriya bo’ylab harakatni davom ettiradi. Bundan tashqari blokirovka bo’lgan(aylanmayotgan) g’ildiraklarbilan harakatlanishda tormoz yo’li sezilarli ortadi.
Bunday holatlar ko’pincha sirpanchiq yo’llarda sodir bo’ladi. Haydovchi tormoz pedalini hattoki kuch bilan bosmasa ham, g’ildiraklar yo’l bilan ilashishi sezilarsiz bo’lgani uchun blokirovka bo’lib (aylanmay qotib) qoladi va haydovchi rulni burishiga qaramasdan avtomobil boshlang’ich yo’nalishi bo’ylab harakatni davom ettiradi(bu ABSyo’q avtomobillarda bo’ladi).
Shuning uchun bunday avtomobillarning haydovchilariga sirpanchiq yo’llarda tormoz pedalini uzoq-uzoq bosib tormozlash tavsiya etiladi, chunki g’ildiraklar blokirovka bo’lib(aylanmay qotib) qolmasidanoq tormoz pedalinibosishni bo’shashtirishlozim. Shunday qilib, haydovchi o’ng oyog’I bilan ABS ning vazifasini bajaradi. Demak, antiblokirovka tizimi haydovchini shu vazifadan ozod qiladi.
Avtomobil g’ildiraklari blokirovka bo’lib (aylanmay qotib) qolmasidanoq elektron blok tormoz kolodkalarini bir necha marta “boshatadi-siqadi” bunga ko’ra g’ildiraklar sekinlshib aylanishni davom ettiradi va mashina esa rulni burayotgan haydovchiga bo’ysunishda qoladi.
Bilib qo’yish kerakki, zamonaviy ABS yengil avtomobilning hamma to’rtta g’ildiraklariga ta’sir qiladi.
ABS haydovchi tormoz pedalini bosishi bilan ishga tushadi. Boshqarish bloki har bir g’ildirak aylanishining burchak tezligi haqidagi ma’lumotni oladi. Agar qaysidir g’ildirakning aylanish tezligiboshqa g’ildiraklarning aylanish tezligidan ancha kam bo’lsa, u blokirovka bo’lib qolishi mumkin, shunda bu g’ildiraktormoz magistralidagibosim avtomatikpasaytiriladi. Agar bundan so’ng bu g’ildirak boshqa g’ildiraklardan o’zib ketishni boshlasa,tormozlash kuchi avvalgi holatiga yetkaziladi. Bu harakatlar ko’p marta qaytariladi. Haydovchi ABS ish;aganini tormoz pedalini tebranganidan(uni bosgan vaqtda) bilishi mumkin. Bundan tashqari priborlar “ABS” yozuvi yonadi.
Ba’zi hollarda tormoz tizimining maksimal samara bilan ishlashi yalab qilinishi mumkin. Buning uchun BA yoki BAS tormozlash yordamchi tizimi qo’llaniladi. Bu tizim tormoz pedalini juda keskin bosilganda ishga tushib, tormozga bosilayotgan kuchni oshiradi va maksimal samara bilan sekinlashishga yordam beradi.
Avtomobilning passiv havfsizlik tizimlari haydovchi va yo’lovchilarning hayoti va sog’lig’I uchun yo’l-transport hodisalarining yomon oqibatlarini kamaytirish uchun mo’ljallangan. Shuning uchun avtomobillar xavfsizlikkamarlari va yostiqchalaribilan jihozlanadi, ularning bir qator detallari jarohatga xavfsiz qilib yasaladi.
|
| |
