• «narx-navo inqilobi»
  • -mavzu: YANGI DAVR BOSHLARIDA G‘ARBIY YEVROPA




    Download 7,71 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet10/133
    Sana02.12.2023
    Hajmi7,71 Mb.
    #109812
    1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   133
    Bog'liq
    jahon tarixi 8 uzb

    2-mavzu: YANGI DAVR BOSHLARIDA G‘ARBIY YEVROPA
    MAMLAKAÒLARIDA INDUSÒRIAL JAMIYAÒNING
    SHAKLLANISHI
    Yangicha iqtisodning shakllanishi. Buyuk geografik kashfiyotlardan
    so‘ng Amerikadan oltin, kumush va boshqa qimmatbaho metallar
    Yevropa bozorlariga ko‘plab keltirildi. Qirollar mamlakatda ishlab chi-
    qarilgan mahsulotga nisbatan ancha ko‘p oltin va kumush tangalar
    zarb qildilar. Pul ko‘paygan sharoitda hunarmandlar va savdogarlar
    kasodga uchramaslik uchun o‘z tovarlarining narxini oshirishga maj-
    bur bo‘ldi. Shu tariqa yuz yillar davomida o‘zgarmasdan kelgan narx-
    navo shiddat bilan o‘sa boshladi. Bu jarayon «narx-navo inqilobi»
    deb ataldi. Yevropa mamlakatlarida odamlar yashash uchun pul
    topishning yangi yo‘llarini izlashga tushdi. Ko‘plab oilalar endi ilga-
    rigidek natural xo‘jalik yurita olmasdan, mahsulotning bir qismini
    bozorda sotishga majbur bo‘ldi. Natijada, Yevropada tovar ishlab
    chiqaruvchi xo‘jaliklar, ya’ni bozorda sotishga mo‘ljallangan mah-
    sulot ishlab chiqaruvchi xo‘jaliklar soni ko‘payib bordi.
    Yevropada tashkil qilingan qaysi dastlabki birjalarni bilasiz?
    Kapitalistik munosabatlarning paydo bo‘lishi. Bozor munosabatlari
    jadal rivojlanayotgan Angliya, Niderland qirolligi va Fransiya kabi
    mamlakatlarda savdogarlar ulgurji savdoga katta ehtiyoj seza boshladi.
    Ular endi vaqt-vaqti bilan o‘tkaziladigan yarmarkalarga mahsulot olib
    borish o‘rniga, yirik shaharlarda tashkil qilingan va birja deb atalgan
    maxsus joylarda o‘z mahsulotlarini e’lon qila boshladi. Shu yerda
    xaridorlar bilan oldi-sotdi shartnomasi tuzilib, mahsulot kelishilgan
    joyga jo‘natilar edi.
    Birjalar bilan bir qatorda, zamonaviy banklarning paydo bo‘lishi
    ham Yangi davr sivilizatsiyasining buyuk yutug‘i bo‘ldi. O‘rta asrlarda
    banklar rolini pul maydalaydigan sarroflik do‘konlari bajarar edi.
    XV asrda zamonaviy ko‘rinishdagi ilk bank – Genuyadagi Avliyo
    Georgiy banki paydo bo‘ldi.
    Keyin G‘arbiy Yevropaning boshqa mamlakatlarida ham savdo-
    garlarga xizmat ko‘rsatuvchi shunday banklar vujudga keldi. Birja va
    banklar Yevropada savdo va sanoatning rivojlanishida juda katta rol
    o‘ynadi.
    http://eduportal.uz


    14
    Xavf-xatar katta bo‘lgan uzoq masofalar bilan savdo qilish uchun
    savdogarlar aksionerlik kompaniyalariga birlasha boshladi. Ular kom-
    paniyaning umumiy xarajatlari uchun mablag‘ qo‘shib, foydadan o‘z
    ulushini olish huquqini beruvchi qimmatbaho qog‘oz – aksiyaga ega
    bo‘lardi.
    Bozorlarda mahsulotning ko‘payishi natijasida uni ishlab chiqa-
    ruvchi va sotuvchilar o‘rtasida raqobat paydo bo‘ldi. Raqobatda mag‘-
    lub bo‘lib, kasodga uchramaslik uchun mahsulotni tez, sifatli va arzon
    ishlab chiqarish talab qilinardi. Shu sababli Yevropada mahsulot ishlab
    chiqarish texnika va texnologiyasi jadal rivojlandi, yangi ixtirolar ko‘-
    paydi, mahsulot narxi arzonlashib, odamlarning yashash darajasi yax-
    shilanib bordi.

    Download 7,71 Mb.
    1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   133




    Download 7,71 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    -mavzu: YANGI DAVR BOSHLARIDA G‘ARBIY YEVROPA

    Download 7,71 Mb.
    Pdf ko'rish