CorelDraw X4 Ўқув қўлланма

*.frp; *.frs; *.fri;
*.fro; *.fr3, *.fr4 va boshqalar.
Afzalligi:
> Original va bejirib, fantastik tasvirlarni hosil qilish mumkinligi;
> Real hodisa va jarayonlarni (ilmiy grafikaviy) modellashtirishda 
qo‘llash mumkinligi.
Kamchiliklari:
> Dasturlash tilining murakkabligi. Turli dasturlash tillari (C, Delphi, 
Pascal va h.) ni bilish talab etiladi;
> Natijani oldindan baholashning qiyinligi.
Qo‘llanish sohasi:
> Ko‘ngilochar dastur va video o‘yinlar yaratishda (oddiy va murakkab 
teksturalar, turli landshaft va fonlarni yaratishda);
> Kino va video industriyada (noananaviy hodisa va jarayonlarni hosil 
qilishda, fantastik syujetlar yaratishda).
1.3-rasm. Fraktal grafikasi asosida yaratilgan kompozitsiyalar
10

1.4. Vektorli grafika
Vektor grafikasida tasvir
vektor
deb nomlanuvchi chiziqlar asosida
qurilib, ularga turli parametrlar - rang, chiziq qalinligi va joylashuvi
(vaziyati) xususiyatlari beriladi.
Vektor grafikasida
primitivlar
deb nomlanuvchi ob’ektlar bilan
ishlanadi. Primitivlarga ikki va uch o‘lchamli oddiy geometrik figuralar
kiradi. Ikki odchamli geometrik figuralarga - nuqta, to‘g‘ri chiziq, egri chiziq,
aylana, ko‘pburchak kabi tekis shakllar kirsa, uch o‘lchamli geometrik
figuralarga - kub, prizma, piramida, sfera, konus, silindr kabi jismlar kiradi.
Ushbu oddiy geometrik figuralar asosida murakkab bo‘lgan geometrik
figuralar - ob’ektlar yaratiladi.
Vektorli grafika odatda ob’ektga qaratilgan grafika yoki chizma
grafikasi deb ham nomlanadi.
Vektor grafikasida asosiy mantiqiy element primitivlar bo‘lganligi
uchun, asosiy e’tibor primitivlarni qurishda ularning parametrlariga
qaratiladi. Misol uchun yopiq ko‘pburchak tomonlari teng yonli yoki
ixtiyoriy bodishi, yopiq hududlar aylana, ellips yoki ixtiyoriy egri chiziq
asosida qurilishi mumkin bo‘lib (1.4- rasm, a), ushbu yopiq ko‘pburchak yoki
hudud ichini ranglash (1.4- rasm, b), gradientlash (1.4- rasm, c) yoki
shtrixlash (1.4- rasm, d) mumkin.
1.4-rasm. Vektor grafikasining asosiy imkoniyatlari
11

Agar rastr grafikasida bazaviy element nuqta bo‘lsa, vektor grafikasida
chiziq hisoblanadi. Chiziq to‘g‘ri yoki egri (splayn) bo‘lishi mumkin. Chiziq
bir butun ob’ekt hisoblanib, u matematik ifodaga ega. Shuning uchun ham
vektor grafikasi fayl hajmi rastr grafikasiga nisbatan ancha kam joy
egallaydi. Vektor grafikasi bilan ishlaganda biron bir ob’ekt tahrirlanganda
boshqa ob’ektlar tahrirlanmaydi. Ya’ni tasvirda biron bir geometrik ob’ektga
osongina o‘zgartirish kiritish mumkin bo‘lib, shu ob’ekt ustida yoki ostida
joylashgan boshqa geometrik ob’ektlar tahrirlanmasligi imkoniyatlari
mavjud.
Vektor grafikasi aniq va tiniq tasvirlar yaratishga imkon beradi.
Tasvirlar masshtablashtirilganda ularning sifati saqlanib qoladi. Shuning
uchun ham undan dizayn, poligrafiya, reklama va animatsiyada keng
foydalaniladi (1.5-rasm).
1.5-rasm. Vektorli grafikaning dizayn va animatsiyada qo'llanilishi
Vektorli grafikaning eng qulay tomoni u chiqarish qurilmalarining
barcha sifat sig‘imi imkoniyatlaridan foydalanadi. Ya’ni vektor buyruqlari
chiqarish qurilmasiga, aytaylik printerga berilgan masshtabdagi tasvir chiziq
va ranglarini printer qancha nuqtadan iborat qilib chiza olsa shuncha
nuqtalarni qo‘llashni buyuradi. Agar rastrli format printerga chegaralangan
nuqtalar to‘plamidan foydalanib chop ettishni buyursa, vektorli format
printer qancha nuqtalar to‘plamini qo‘llay olsa shuncha nuqtalarni qodlashni
buyruq beradi.
Vektorli tasvirlar kompyuterdan chiqarish qurilmasi (printer)ga turli
vektor buyruqlarini yodlaydi. Printerlarda o‘zining mikroprotsessori bo‘lib, u
buyruqlarni qayta ishlaydi va ularni nuqta ko‘rinishda qog‘ozga tushiradi.
Printerlarning turiga qarab ayrim hollarda kompyuter va printer orasidagi
ikki mikroprotsessorning axborotlarni qayta ishlashida muammolar yuzaga
keladi va natijada tasvir qog‘ozda qisman yoki umuman chop etmasligi yoki
ekranga xatolik haqidagi axborot chiqarilishi mumkin.
12

Afzalligi:
> Vektor grafikasi printerning barcha sifat sig‘imidan foydalanib, tasvir 
masshtabi o‘zgartirilganda ham uning sifatini saqlab qoladi;
> Vektor grafikasi alohida ob’ektlarni tahrirlash imkonini beradi va 
tasvirlar oson tahrirlanadi;
> Vektorli grafika agar tasvirda rastrli ob’ektlar qo‘llanmagan bo‘lsa 
xotirada kam joy egallaydi.
Kamchiliklari:
> Vektorli tasvirlar sun’iy ko‘rinadi;
> Rastr grafikasiga nisbatan ranglar kam tusga ega.
Qodlanish sohasi:
> Kompyuterda loyihalash tizimlarida;
> Elektron va poligrafik nashriyotlarda, Web dizaynda;
> Kompyuter dizayni va reklamada.
NAZORAT SAVOLLARI
1. Kompyuter grafikasi qanday fan?
2. Kompyuter grafikasining qanday turlari mavjud?
3. Rastr nima?
4. Fraktal grafikasi nimaga asoslangan?
5. Fraktal geometriyasi asoschisi kim?
6. Vektorli grafika bugungi kunda qaysi sohalarda keng qo‘llanilmoqda?
13