keng hudud (oʻlka, davlat, qitʼa va b.)ni qamrab oladigan Kompyuter tarmogʻi
global (umumlashgan) deb ataladi.
Kompyuter tarmog'i apparat va dasturiy ta'minot.Tarmoqli
routerlar, ulanish
nuqtalari va tarmoq kabellari, jumladan,
maxsus aloqa
vositalari, tarmoqni jismonan birlashtiradi. Tarmoq operatsion tizimlari va
boshqa dasturiy ilovalar tarmoq trafigini hosil qiladi
va foydalanuvchilarga
foydali narsalarni qilish imkonini beradi.
2.Tarmoq topologiyalari
Yulduz
Shina
Halqa
Mesh
Daraxt
Gibrid
Tarmoqdagi
kompterlarga
kabel orqali
ulangan
markaziy
habdan
(tugun) iborat.
Tarmoqda
yagona kabel
barcha
kompyuterlar
ni о‘zida
birlashtiradi.
Halqa
topologiya
tarmoqdagi
barcha
tugunlarni
о‘zaro
bog‘laydi.
Tarmoqdagi
barcha
kompyuter
va tugunlar
bir-biri bilan
о‘zaro
bog‘langan
bо‘ladi.
Topologiya
shina va
yulduz
topologiyalar
ning
kombinatsiy
asidan
tashkil
topgan
Gibrid
topologiya
о‘zida ikkita
turli
topologiyani
mujassamlas
htirgan
bо‘ladi.
Tarmoqda har
bir kompyuter
yoki tugun
markaziy
tugunga
individual
bog‘langan
bо‘ladi.
Shina
topologiyada
ixtiyoriy
tugun
tomonidan
tarmoq
“Hello
message”
(network
broadcast)
signali
uzatiladi.
Yuboriluvch
i va qabul
qilinuvchi
ma’lumot
TOKEN
yordamida
manziliga
yetkaziladi.
Ushbu
topologiya
biror
kompyuter
buzilgan
taqdirda ham
ma’lumotlar
almashinuvin
i
ta’minlashni
maqsad
qiladi.
Daraxt
topologiya
yulduz
topologiyalar
ni asosiy
kabelga
ulash orqali
hosil qilinadi
Tashkilot о‘z
talablaridan
kelib chiqqan
holda
gibrid
topologiya
asosida
tarmog‘ini
quradi.
3.Shina topologiyasi
Shina topologiyasining afzalliklari:
shina tarmoqqa yangi tugunni qо‘shish juda ham oson;
amalga oshirishda kam xarajatlik;
kichik tarmoqlarda
yaxshi ishlaydi;
yulduz topologiyaga qaraganda kam kabel talab etiladi.
Shina topologiyasining kamchiliklari:
yangi tugun kiritish kabelning uzunligiga bog‘liq;
asosiy kabeldagi biror buzilish butun tarmoq ishiga ta’sir qiladi;
kabelning har ikkala tomonida terminatorni bо‘lishi shart;
xizmat kо‘rsatish narxi yuqori;
yuqori tezlikdagi tarmoqlar uchun о‘rinli emas;
manbadan uzatilgan signalni barcha tugunlar qabul qilgani kabi, u tarmoqning
xavfiszligiga ta’sir qiladi.
Bu topologiyada kompyuterlar kabelga BNC deb
nomlangan maxsus ulagich
yordamida ulanadi bu ulagichlar T ulagichlari deb ham tanilgan.
