Ma’lumotlr abstraksiysiga kirish




Download 6,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet140/194
Sana20.02.2024
Hajmi6,33 Mb.
#159185
1   ...   136   137   138   139   140   141   142   143   ...   194
3 Ma’lumotlr abstraksiysiga kirish
Ma’lumotlar abstrakt tipi – bu shunday inkapsulyatsiyaki uning tarkibiga bitta aniq tip 
ma’lumotlari va shu tip ma’lumotlari bilan operatsiyalar bajaruvchi qism dasturlar kiradi. Kirishni 
boshqarish yordamida tipni tasvirlashning muhim bo‘lmagan qismlarini shunday tip 
foydalanadigan tashqi moduldan berkitish mumkin. Ma’lumotlarning abstrakt tipi foydalanadigan 
dasturli modular shu tipni o‘zgarishlarini e’lon qilishi mumkin, garchand tipning aniq tasavuri 
ulardan berkitilgan bo‘lsa,da, ma’lumotlar abstrakt tipi nusxasi ob’ekt deb ataladi. 
Ma’lumotlar abstrakt tipi va jarayon abstraksiyasi yaratilishining bitta umumiy sababi bor. 
Bu – murakkablikka qarshi vosita, katta va murakkab dasturlarni boshqara oladigan usuli. 
Yaratishning boshqa mavzulari va ma’lumotlar abstrakt tipilari afzalliklari shu mavzuning davomida 
muxokama qilinadi huddi jarayonlar abstraksiyasidek jarayonlar abstraksiyasi ham dasturlashning 
butkul turli xil usullariga ijozat beradi.
So‘ngi yillarda dasturlash ta’minoti ishlab chiqarishning ommaviyligi oshib boryotgan yangi 
usuli – ob’ektga yo‘naltirilgan dasturlash. Keyingi mavzuda tasvirlangan ob’ekt yo‘naltirilgan 
dasturlash, bu dastur ishlab chiqarishda ma’lumotlar abstraksiyasi qo‘llanishi natijasidir, 
ma’lumotlar abstraksiyasi esa uning muxim tarkibiy qismlaridan biridir. 
 
3.1. haqiqiy (haqiqiy (suzuvchi nuqtali)) son ma’lumotlar abstrakt tipi sifatida
Ma’lumotlar abstrakt tipi tushunchasi chunonchi kiritilgan tiplar atamalarida – yangi 
kashfiyot emas. Barcha ma’lumotlarni kiritilgan tiplar hattoki FORTRAN 1 tilidagilari ham 
abstraksiya hisoblanadi, garchand ularni ham holatlarga shunday atasa ham. Misol uchun haqiqiy 
(suzuvchi nuqtali) sonlarni qarab chiqamiz. Dasturlashning ko‘pgina turlari bunday sonlarni hech 
bo‘lmasa bitta tipi haqidagi tasavvurlarni o‘z ichiga oladiki , bu tip o‘zgaruvchilarining yaratish va 
ular bilan arifmetik amallar bajarish imkoniyatini beradi. Yuqori darajadagi tiplar tillarida haqiqiy
sonlarni taqdim etish uchun ma’lumotlar abstraksiyasida kalit tushuncha: ma’lumotlar berkitish. 

Dasturlash tillari va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari 1-semestr
262 
Haqiqiy sonlarni saqlashga mo‘ljallangan hotira yacheykasidagi ma’lumotlar haqidagi real tasavvur 
foydalauvchidan berkitilgan. Ular bilan faqatgina tilda ko‘zda tutilgan operatsiyalarni yoki 
jarayonlarni bajarish mumkin. Foydalanuvchi bu tip ma’lumotlari bilan operatsiyalar yarata 
olmaydi. Kiritilgan operatsiyalar yordamida yaratilganlaridan tashqari. Bundan tashqari haqiqiy 
sonlar aniq tasavvurlarining qismlari bilan bevosita minipulyatsiya qilish mumkin emas. Chunki bu 
tasavvurlar foydalanuvchidan berkitilgan. Shunday qilib tilning aniq realizatsiyasi o‘rtasida 
dasturlarning o‘tuvchanligi ta’minlanadi., garchand bu realizatsiyalar haqiqiy sonlarning har-xil 
tasavvurlarida ishlatilsa ham.

Download 6,33 Mb.
1   ...   136   137   138   139   140   141   142   143   ...   194




Download 6,33 Mb.
Pdf ko'rish