|
Gandbol temasi’na tiyisli sorawlar
|
| bet | 26/88 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 1,61 Mb. | | #229494 |
Bog'liq DeneGandbol temasi’na tiyisli sorawlar
Gandbol woyi’ni’ qashan ha’m qay jerde payda bolg’an?
Qol tobi’ menen shug’i’llang’anda qanday fizikali’q si’patlar rawajlanadi’?
Gandbol woyi’ni’ni’n’ ma’nisi neden ibarat?
4 . Gandbol shi’ni’g’i’wlari’nda qa’wipsizlikti saqlaw qa’deleri haqqi’nda nelerdi bilesiz?
Gandbol woyi’ni’nda qanday qa’deler bar?
Gandbolda top i’laqti’ri’wdi’n’ tiykarg’i’ tu’rleri qanday?
Topti’ woyi’ng’a kiritiw qanday hallarda qollani’ladi’?
Topti’ qaqshi’p ali’w ha’m ali’p qoyi’w usi’llari’n ayti’n’.
Top qol, ayaq penen qalay tosi’ladi’?
Gandboldag’i’ da’rwazamanni’n’ woyi’ni’ haqqi’nda nelerdi
bilesiz?
Top penen juwi’ri’w neni an’latadi’?
«Yeki» qayta top ali’p bari’w degen ne?
3 sekund qa’desi haqqi’nda nelerdi ayta alasi’z?
Qanday waqi’tta tarti’sli’ top belgilenedi?
7 metrli ja’riyma tobi’ qashan belgilenedi?
9 metrli ja’riyma tobi’ ne ushi’n belgilenedi?
Yerkin top qanday mag’anani’ an’latadi’?
Sportshi’lar kiyimine qoyi’latug’i’n talaplardi’ ayti’p berin’.
Woyi’nshi’ qanday jag’daylarda woyi’nnan shetletiledi?
FUTBOL
Futbol tariyxi’ uzaq wo’tmishke bari’p taqaladi’. Fut- bolg’a uqsap ketetug’i’n woyi’nlar erami’zdan buri’ng’i’ a’yyemgi Shi’g’i’s ha’m antik du’nya ma’mleketlerinde payda bolg’an yedi. Woyi’n ati’ inglizshe «foot»— «ayaq» ha’m «bol»— «top» so’zinen kelip shi’qqan . Ha’zirgi futbol ha’m wog’an tiyisli ni’zam-qa’deler keyingi 100 ji’l ishinde wo’zgerissiz qali’p kiyati’r.
Futbol jer ju’zinde yen’ su’yikli ha’m g’alaba woyi’n tu’rlerinen boli’p yesaplanadi’. Woyi’ndag’i’ a’piwayi’li’q ha’m qolayli’li’qlar, woyi’nshi’lardi’n’ qa’biletligi usi’ waqi’tqa shekem barli’q i’shqi’pazlardi’ wo’zine tartpaqta. Al, bul sport tu’rinin’ woqi’wshi’lar densawli’g’i’na ha’m rawaj- lani’wi’na ta’siri bar ma? Belgili bolg’ani’nday, ta’siri ju’da’ u’lken boladi’. Yeger futbol menen turaqli’ shug’i’llani’lsa, adamda tezlik, shaqqanli’q, shi’damli’li’q, ni’shang’a ali’w si’patlari’ jaqsi’ rawajlanadi’. Woyi’n waqti’nda fut-bolshi’g’a u’lken nagruzka tu’ser yeken, bul wonda yerk ku’shinin’ ta’rbiyalani’wi’na xi’zmet yetedi, barli’q ag’zalar-di’n’ ulu- wma shi’damli’li’g’i’n asi’radi’ yeken. Futboldi’ tiykari’nan ashi’q hawada woynag’anli’g’i’ sebepli birinshiden, fizikali’q shi’ni’g’i’wi’na ali’p keledi, yekinshiden, woyi’nshi’lar dene ag’zalari’ni’n’ aynala do’gerektin’ ta’si-rine shi’damli’li’g’i’n artti’radi’. Futbolda yeki komanda wo’z ara bellesedi. Jen’iske umti’li’w futbolshi’lardi’ bir boli’p ha’reket yeti- wine shaqi’radi’ ha’m wolardag’i’ dosli’q, wo’z ara ja’rdem tuyg’i’si’n ta’rbiyalaydi’. Mektep woqi’wshi’lari’ni’n’ bul woyi’ng’a qi’zi’g’i’wi’, woni’ mektep bag’darlamasi’na wo’z aldi’na bo’lim retinde kiritiw imkani’n berdi.
Futbolda yeki komandada 11 adamnan woyi’nshi’ woy- naydi’ (mini futbolda 5 — 8 adam, da’rwazaman uluwma yesapta). Woyi’n tegis jatqi’zi’lg’an, uzi’nli’g’i’ 90—120, yeni 45—90 metr ( mini futbolda maydanni’n’ uzi’nli’g’i’ 28— 40 m, yeni 16—20 m) keletug’i’n maydanlarda wo’tkeriledi. Za’ru’rlik tuwi’lg’anda, gandbol maydani’ ha’m dene ta’rbiyasi’ zallari’n da futbol maydani’na sa’ykeslestirse boladi’. Da’rwazalardan bir qi’yli’ arali’qta, maydanni’n’ wor- tasi’nan si’zi’q tarti’ladi’ ha’m wonda woray belgilenedi. Woyi’n waqti’nda da’rwazamannan ti’sqari’ basqa woyi’nshi’ topqa qol tiygiziwi mu’mkin yemes. Woyi’n 45 minut- tan yeki taym dawam yetedi (12—13 jasli’lar ushi’n mini futbolda 20—25 minut), wortada 15 minut ta’nepis beriledi.
Qarsi’las da’rwazasi’na top uri’w ha’r bir komandani’n’ wazi’ypasi’ boli’p yesaplanadi’. Yeki taym dawami’nda qaysi’ komanda qarsi’las da’rwazag’a ko’birek top kiritse, usi’ komanda jen’impaz boli’p yesaplanadi’. Woyi’nda da’slep voleybol toplari’nan, keyin futbol toplari’nan paydalani’lg’an. Woyi’nshi’lardi’n’ kiyimi futbolka, trusi ha’m jen’il ayaq kiy- imlerden ibarat boladi’. Bir komanda qatti’, basqasi’ jum- saq ayaq kiyimde woynawi’na ruxsat berilmeydi. Ha’r yeki komanda da da’rwazamanni’n’ kiyimi wo’zinin’ ren’i menen basqa woyi’nshi’lardikinen aji’rali’p turi’wi’ kerek. Ku’n suwi’q waqi’tta shi’ni’g’i’w sabag’i’na kiyiletug’i’n kiyimler menen woynawg’a ruxsat yetiledi. Futbolkada woyi’n bayanlamasi’nda ko’rsetilgen sanlar jazi’lg’an boli’wi’ sha’rt.
Futbol shi’ni’g’i’w sabaqlari’ waqti’nda to’mendegi qa’delerge a’mel qi’li’ni’wi’ za’ru’r, sebebi wol ha’r tu’rli qolaysi’zli’qlardi’n’ aldi’n aladi’:
Yen’ da’slep, woyi’nshi’ wo’zin bolajaq nagruzkag’a
tayarlaydi’ ha’m shi’ni’g’i’wdi’ a’ste juwi’ri’wdan baslay-
di’, uluwma shi’ni’qti’ri’wshi’ shi’ni’g’i’wlardi’ wori’nlaydi’, ha’r tu’rli usi’llarda sekiredi, 10—30 metrge tez juwi’radi’, qaptalg’a ha’m arqag’a juwi’radi’. Tosi’qlar shetlep wo’tiledi. Topti’ ani’q tebiw shi’ni’g’i’wi’ islenedi. Wol ayaqtan bul ayaqqa sekiriledi. Keyin tek ju’riwge wo’tiledi.
. Maydanda shawqi’m qi’lmay ta’rtip-intizam saqlanadi’.
Shi’ni’g’i’w waqti’nda woyi’nshi’lardi’n’ maydandag’i’ ha’reketleri baqlanadi’, bir-biri menen soqli’g’i’si’p ketpew ushi’n (a’sirese, maydan i’zg’ar waqi’tta) sharalar ko’riledi.
To’reshi menen tarti’si’p, woyi’nshi’lardi’ qorqi’ti’w qadag’an yetiledi. Bunda qa’delerge boysi’nbag’anlar maydannan shi’g’ari’p jiberiledi.
Shi’ni’g’i’wlar tamamlang’annan keyin, toplar ji’y- naladi’ ha’m tiyisli wori’ng’a ali’p bari’p qoyi’ladi’.
|
| |
