|
Dene-tarbiya-5
|
| bet | 2/88 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 1,61 Mb. | | #229494 |
Bog'liq DeneI. A. Karimov. Joqari’ ma’nawiyat — jen’ilmes ku’sh. T., «Ma’naviyat». 2008, 33-34-betler.
A’yyemgi Greciyada ha’r bir jigit ha’m qi’z wo’spirim dene shi’ni’g’i’wlari’ menen shug’i’llani’wi’ sha’rt yedi. Qi’- zi’g’i’ sonda, jigitler shi’ni’g’i’wdi’ jalan’ash hali’nda wori’n- lag’an . «Gimnastika» so’zinin’ kelip shi’g’i’wi’ da sog’an baylani’sli’ boli’p, grek tilinde gimnos — jalan’ash degen ma’nisin an’latadi’. Sportti’n’ bul tu’ri menen shug’i’llang’an adamni’n’ formasi’ suli’w, ha’r ta’repleme kelisken, bulshi’q yetleri rawajlang’an, ha’reketleri shaqqan ha’m ani’q boladi’.
Adamni’n’ shaqqan, ha’reketshen’ boli’wi’nda gimnas- tikani’n’ worni’ u’lken. Bul jag’i’nan hesh bir sport tu’ri gimnastikani’n’ worni’n basa almaydi’ ha’m uluwma fizikali’q tayarli’g’i’ni’n’ puxta negizin de ta’miyinley almaydi’. Gimnastika shi’ni’g’i’wlari’ni’n’ a’hmiyetli ta’repi sonda, wol adam denesinin’ ayi’ri’m ag’zalari’na g’ana yemes, al barli’g’i’na ten’dey ta’sir ko’rsetip , jaqsi’ na’tiyje beredi. Gimnastika shi’ni’g’i’wlari’ ha’m me jastag’i’lar — hayal- qi’zlarg’a da, yer balalarg’a da ten’dey paydali’. Demek, azanda gimnastika shi’ni’g’i’wlari’n u’zliksiz wori’nlap barg’an adam dene ta’rbiyasi’ shi’ni’g’i’wlari’n, u’yge berilgen wazi’ypalardi’, sport sekciyalari’ sabaqlari’nda wori’nla- natug’i’n shi’ni’g’i’wlardi’ qi’yi’nshi’li’qsi’z wori’nlawi’ mu’mkin.
«Gimnastika» ken’ mag’anadag’i’ tu’sinik boli’p, wol sport gimnastikasi’, yemlew gimnastikasi’, ko’rkem gimnastika, ritmlik gimnastika ha’m akrobatika si’yaqli’ sport tu’rlerin wo’z ishine qamti’p aladi’. Siz woqi’wshi’lar «gimnastika» temasi’ menen tani’sa woti’ri’p, sabaq dawami’nda sport buyi’mlari’, u’skenelerinde yen’ a’piwayi’ akrobatikali’q shi’ni’g’i’wlardi’, sport texnikasi’ qa’nigeligin payda yetiwshi shi’ni’g’i’wlardi’ wori’nlawdi’ (arqanshadan sekiriwdi, shen’- ber menen shi’ni’g’i’w islewdi, tarti’li’w, ton’qalaq asi’w, jawi’ri’nlarda tik turi’w ha’m tag’i’ basqalardi’) u’yrenesizler.
Gimnastika shi ’ni ’g ’i ’wlari ’nda qa ’wipsizlik texnikasi ’ qag’i’ydalari’.
Gimnastika shi’ni’g’i’wlari’nda, birinshi gezekte, ta’r- tipli boli’w , shi’ni’g’i’wlardi’ wori’nlaw ta’rtibine ha’m qa’- wipsizlik texnikasi’ qag’i’ydalari’na qatan’ a’mel yetiw kerek.
Tiykarg’i’ tapsi’rmani’ wori’nlamay turi’p, 2—3 minut dawami’nda deneni qi’zdi’ri’p ali’w kerek. Buni’n’ ushi’n bir wori’nda turi’p, ha’reket waqti’nda, buyi’mlar menen, buyi’mlarsi’z, ayi’ri’m ag’zalar ushi’n wo’z aldi’na shi’- ni’g’i’wlar wori’nlanadi’.
Gimnastika buyi’mlari’nda shi’ni’g’i’w wori’nlawdan aldi’n wolardi’ (turnik, brus, tarti’li’w arqani’n) birme-bir tekserip ko’riw kerek, Gimnastika a’sbap-u’skeneleri bek- kem wornati’lg’anli’g’i’ ha’m puxta du’zetilgenine isenim payda yetpey turi’p, wonnan paydalani’wg’a jol qoyi’lmaydi’.
Akrobatika shi’ni’g’i’wlari’n wori’nlawdan buri’n bolsa matlardi’n’ taqlani’wi’na, jerge to’seliwine a’hmiyet beriw kerek, sebebi wolar arasi’nda bosli’q qali’p, sekiriwshi arali’qqa kelip tu’siwi mu’mkin.
Gimnastika a’sbap-buyi’mlari’nda shi’ni’g’i’w wori’n- lawda ji’g’i’li’p, mayi’p boli’p qalmaw ushi’n u’skene ja- ni’nda bir adam ja’rdemge tayi’n turi’wi’ kerek. Sol sebepli sekirip tu’siw worni’na a’lbette to’sek sali’p qoyi’ladi’.
Arqang’a asi’li’p, wo’rmelep shi’g’i’wda, wog’an wo’r- melewshinin’ di’qqati’n bo’lmew, qi’yali’n buzbaw, arqanni’n’ to’meninen tartpaw kerek.
7 , «Kozyol», «kon» u’stinen sekirip wo’tiwden buri’n wolardi’ jaqsi’lap tekseriw, ko’pirshe puxta qoyi’lg’anli’- g’i’na ja’ne de to’sekler tuwri’ taslang’anli’g’i’na isenim payda yetiw kerek , «Kozyol» , «kon» nan sekirip wo’tkennen keyin, woqi’wshi’ wo’zin qaptalg’a yamasa arqag’a qaray taslawg’a ha’reket yetiwin tu’sindiriw kerek.
Turnik yamasa brusta shi’ni’g’i’w wori’nlag’anda sheriklerin’izden birewi yamasa woqi’ti’wshi’ woni’n’ jani’na ja’rdem beriw ushi’n turi’wi’ kerek.
9 . Shi’ni’g’i’w waqti’nda qa’wipsizligin’izdi ta’miyin- lewge u’yreniwin’iz lazi’m. Yeger siz shi’ni’g’i’w elementin wori’nlawg’a isenimin’iz bolmasa woni’ toqtati’wi’n’i’z ha’m shi’ni’g’i’wdi’ a’piwayi’lasti’ri’wi’n’i’z, u’skeneden sekirip tu’siwdi biliwin’iz kerek. Ji’g’i’li’p tu’skendey bolsan’i’z, qoli’n’i’zdi’ tuwri’ uslamawi’n’i’z lazi’m, sebebi qoldi’ bu’ge ali’w jaraqatlani’wdi’n’ aldi’n ali’wg’a ja’rdem beredi. Ten’ salmaqli’li’qti’ jog’alti’p arqag’a ketip qalsan’i’z, qollardi’ bu’gip arqag’a ton’qalaq asi’wg’a, qaptalg’a ji’g’i’li’wg’a umti’li’wi’n’i’z kerek boladi’. Wo’zim bilemen dep, sport u’skenelerinde shi’ni’g’i’wdi’ wo’zinshe wori’nlaw mu’mkin yemes, sebebi ji’g’i’li’w qa’wpi tuwi’li’p qalsa, heshkim ja’rdem bere almay qaladi’. Bulardan ti’sqari’, shi’ni’g’i’wlardi’ wori’nlaw texnikasi’n da biliwi kerek.
Yeger de, wo’zin’izdi biyqolay sezsen’iz, du’zelip ketkenshe shi’ni’g’i’w sabag’i’na qatnaspay turi’n’.
Shi’ni’g’i’wg’a kiygen kiyimin’iz (mayka, shorti, sport kiyimi) ba’rqulla taza, wo’zin’izge qolay boli’wi’, ayaq kiyim de i’qsham, qolay, taza, jumsaq boli’wi’ kerek.
ARQANG’A TARTI’LI’P SHI’G’I’W
Buni’n’ ushi’n da’slep, arqang’a ayaqlardi’ shati’sti’ri’p, uslap turi’w u’yreniledi. Keyin ala arqandi’ ayaqlardi’n’ arasi’na ali’p, bir ayaqti’n’ pa’njesi yekinshi ayaqti’n’ tabani’ menen qi’si’p uslaw u’yreniledi (1-su’wret).
U’sh usi’lda arqang’a tarti’li’p shi’g’i’w. Qollardi’ joqari’g’a ko’terip, pa’njeler menen arqan qatti’ uslanadi’. «Bir» degende arqang’a asi’li’p, ayaqlardi’ dizeden bu’gip, ko’kirek ta’repke tarti’ladi’ ha’m ayaqlar ji’li’sti’ri’li’p ali’nadi’.
«Yeki» degende qollardi’ bu’gip, arqandi’ ayaqlar menen qatti’ qi’si’p 1-su’wret.
ali’nadi’. Ko’terilip ati’rg’anda ayaqlardi’ arqang’a ji’li’sti’ri’p tarti’li’w qopal qa’te yesaplanadi’. «U’sh» degende ayaqlar menen arqandi’ bekkem qi’si’p ali’p, qollardi’ to’bege izbe-iz ha’re- ketlendiriledi (2-su’wret).
2-su’wret.
Yeki usi’lda arqang’a tarti’li’p shi’g’i’w. Da’slep qollardi’ tuwri’lap, arqan bekkem uslap ali’nadi’. Son’ ayaqlardi’ dizeden bu’gip ko’kirek ta’repke qaray tarti’ladi’ ha’m arqan pa’nje tabanlari’ menen bekkem qi’si’p ali’nadi’. «Bir» degende, ayaqlar tuwri’lani’p, qollar bas ta’repke qaray birinen keyin bin ji’li’sti’ri’ladi’. «Yeki» degende, usi’ ha’reketler ja’ne ta’kirarlanadi’. Shi’ni’g’i’w usi’nday yetip dawam yete beredi.
Yesin’izde saqlan’! Arqan tek g’ana ayaqlardi’n’ pa’nje tabanlari’ menen qatti’ qi’si’p uslanadi’, dizeler menen yemes. Ha’tte qollar tali’g’i’p sharshag’anda da, ayaqlar menen arqandi’ bekkem qi’si’p tura beriledi. Arqannan tu’sip kiyati’rg’anda da qol ha’m ayaqlardi’ isletip tu’siw lazi’m boladi’. Si’pi’ri’li’p tu’siw uluwma mu’mkin yemes.
|
| |
