AKROBATIKALI’Q SHI’NI’G’I’WLAR
Aldi’g’a qaray ton’qalaq asi’w. Bul ushi’n qollardi’ to’seklerge qoyi’p, tayani’sh payda yetiledi, ayaqlar menen iyterilip , ha’reket solayi’nsha dawam yettiriledi (4-su’wret).
4-su’wret.
Arqag’a ton’qalaq asi’w.Bu’gilip woti’rg’an halda , qollar gimnastikali’q to’sek u’stine qoyi’ladi’. Keyin arqag’a awda- ri’ladi’. Ha’reket usi’ ta’rizde dawam yettiriledi. Arqag’a awdari’li’p ati’rg’anda bas biraz qaptal ta’repke qaray tas- lang’an boli’wi’ kerek (5-su’wret).
Jawi’ri’nlarda tik turi’w. Usi’ shi’ni’g’i’w shi’ni’g’i’wlar ishindegi yen’ qolayli’si’ yesaplanadi’. Sebebi, woni’ wori’n- lag’an woqi’wshi’ni’n’ iyin bulshi’q yetleri pisik, puxta boli’p rawajlanadi’. Bul shi’ni’g’i’wlardi’ 5-klastan baslap yer ha’m qi’z balalar teppe-ten’ wo’zlestiriwi mu’mkin. Bul shi’ni’g’i’wdi’ wori’nlawdi’ a’ste-aqi’ri’nli’q penen baslaw kerek. Buni’n’ ushi’n da’slep shalqasi’na jati’p, keyin ayaqlardi’ bir tegis joqari’g’a ko’teriw kerek. Qollardi’n’ ja’rdeminde gew- denin’ to’mengi bo’limin ko’terip turi’w , keyin ayaqlardi’ tik halatqa keltiriw kerek boladi’ (6-su’wret).
Shi’ni’g’i’wdi’ wori’nlap ati’rg’anda woqi’wshi’ni’n’ jani’nda ja’rdemshi bolsa, ja’ne de jaqsi’ boladi’. Sebebi, wol qaptal ta’repinde dizelerinde iyilip turi’p, jawi’ri’ni’nda turg’an sherigine ja’rdem berip , woni’ belinen, ayaqlari’nan uslap tik halatta turi’wg’a ja’rdemlesedi.
Man’layda qollardi’n’ja’rdeminde tik turi’w. Bul shi’ni’g’i’wdi’ wori’nlaw ushi’n da’slep ju’resine woti’ri’ladi’. Qoldi’n’ alaqanlari’n polg’a iyin ken’liginde qoyi’p, keyin man’laydi’ alaqanlardan biraz aldi’ni’raq tap u’shmu’yeshlik payda yetkendey yetip qoyi’ladi’. Bunnan keyin ayaqlar menen iyterilip, ayaqlardi’ bu’kken halda, bir neshe sekund uslap turi’ladi’ ha’m tikke turi’ladi’. Sonnan keyin ja’ne de qaytadan da’slepki halatqa qayti’ladi’. Ja’rdem beriwshi qaptal ta’repte dizelerde turi’p shi’ni’g’i’w wori’nlawshi’ni’n’ ayag’i’ ha’m belinen uslap turadi’ (7-su’wret).
Shalqasi ’na jatqan halattan «ko ’pir»she halati ’na wo’tiw.
Bul shi’ni’g’i’wdi’ wori’nlaw ushi’n da’slep shalqasi’na jatadi’, keyin qollardi’ basti’n’ arqasi’na bu’gip tireledi, ayaqlar iyin ken’liginde ashi’lg’an boladi’. «Bir» degende, ayaqlar dizeden bu’gilip, tabanlar to’sekke tireledi. Sonnan keyin qol ha’m ayaqlar tuwri’lani’p «ko’pir»she halati’na wo’tiledi (8-su’wret). Usi’ halatta 2—3 minut uslap turi’ladi’. Son’i’nan da’slepki halatqa qayti’ladi’. Bul «ko’pir»she
6-su’wret. 7-su’wret.
8-su’wret. 9-su’wret. 10-su’wret.
shi’ni’g’i’wi’ qari’n, bel, qol ha’m ayaq bulshi’q yetlerin jaqsi’ rawajlandi’radi’. «Ko’pir»she sherik ja’rdeminde wori’nlan- g’anda sherigi shi’ni’g’i’w wori’nlawshi’g’a ja’rdem beriwi ha’m qa’wipsizlik sharasi’n ko’riwi kerek.
Tik turg’an halattan «ko’pir»she halatqa wo’tiw. Buni’n’ ushi’n tikke turg’anda ayaqlar iyin ken’liginde qoyi’ladi’, qol- lar joqari’g’a ko’teriledi. Alaqanlar aldi’g’a qarati’lg’an bo- ladi’. Bunnan keyin gewde arqag’a qarap belden iyiledi ha’m ten’salmaqli’li’qti’ saqlawg’a ha’reket yetiledi. «Ko’pir»she halati’na wo’tkende imkani’ bari’nsha qollardi’n’ alaqani’na qaraw kerek (9-su’wret). Ja’rdem beriwshi usi’ waqi’tta belden uslap turi’wg’a umti’ladi’.
Tayani’p sekiriw. Siz, a’ziz woqi’wshi’lar buni’n’ ushi’n da’slep yeki ayaqlap sekiriwdi wo’zlestirip ali’wi’n’i’z kerek. Bunda ko’pirshege tepsinip minip, sekiriw wori’n- lanadi’, keyin yeki ayaqqa tu’siriledi. Qi’zlar sekiriwdi to’- mendegishe wori’nlaydi’: wolar uzaq bolmag’an arali’qtan juwi’ri’p kelip ko’pirshe u’stine yeki ayaq penen sekirip shi’g’adi’, qollari’n tuwri’lap sozi’p, «kozyol» u’stine qoyi’p, tayani’sh payda yetip woti’radi’, Sonnan keyin , qol ha’m ayaqlari’ menen iyterilip, qollardi’ joqari’g’a ko’terip , jerge dizeni biraz bu’gip yeki ayaqlap tu’sedi , Shi’ni’g’i’w waq- ti’nda qa’wipsizlik ta’miyinlengen bolsa g’ana sekiriwge ruxsat beriledi (10-su’wret).
«Kozyol» u’stinen ayaqlardi’ ashi’p sekiriw. Buni’n’ ushi’n qi’sqa arali’qtan juwi’ri’p kelip ko’pirshe u’stine yeki ayaqti’ qoyi’p tepsinip, «kozyol» u’stine qollardi’ sozi’p qoyi’ladi’ ha’m «kozyol»dan tez sekirip , birden yeki ayaqqa asi’ladi’ ha’m de beldi biraz arqag’a iyip, bas ko’teriledi.
Usi’ jag'daydi' ilaji’ bari’nsha saqlap qali’p, jerge sekirip tu’-siw aldi’nan gewde biraz arqag’a taslanadi’, son’ ayaq tez qosi’p ali’nadi’ (11-su’wret) , Qa’wipsizlikti saqlawshi’ seki- riwshinin’ shi’g’anag’i’ joqari’si’nan uslap qaladi’. Sekiriwge wo’tiwden buri’n to’mendegi shi’ni’g’i’wlardi’ wori’nlawdi’n’ zi’yani’ bolmaydi’: a) turg’an worni’nan tepsinip joqari’g’a sekiriw, ayaqlardi’ ashi’p, qaytadan qosi’w; b) jati’rg’an halati’nan qollardi’ tayani’p birden sekirip turi’w, ayaqlardi’ ashi’p jayg’an halatta bu’gilip—jerge tayani’p ha’m da’slepki jag’dayg’a qayti’w; d) ayaqlardi’ jazdi’ri’p sekiriw.
Siz, a ’ziz woqi ’wshi ’lar shi ’ni ’g ’i ’wlardi ’ wori ’nlawdi ’ puxta wo’zlestirip ali’wi’n’i’z ushi’n to’mendegilerdi bilip ali’wi’n’i’z za’ru’r:
Shi’ni’g’i’wlar 10—11 jastag’i’ balalarg’a 10—15 minut,
14 jastag’i’larg’a 15—20 minutqa dawam yettiriw.
Ha’rbir shi’ni’g’i’wdi’ 8 ma’rteden 16 ma’rtege shekem ta’kirarlaw. 3. Shi’ni’g’i’wlardi’ da’slep qollar ha’m moyi’n- nan baslap, keyin ayaqlar ha’m gewdenin’ basqa bo’limi menen wori’nlaw. 4. Shi’ni’g’i’wlardi’ wori’nlawg’a wo’tiwden buri’n bulshi’q yetlerdi qi’zdi’ri’p ali’p, keyin shi’ni’g’i’w- lardi’n’ wortasha tezliktegisin ku’shke, iyiliwshen’likke, shi’damli’li’qqa bag’darlap wori’nlaw ha’m shi’ni’g’i’wlardi’ a’ste-aqi’ri’nli’q penen toqtati’w. 5. Shi’ni’g’i’wlardi’ wori’n- lag’anda dem ali’wdi’n’ sa’ykesligine, nagruzkani’n’ norma- dali’g’i’na, ju’rektin’ uri’wi’na itibar beriw. 6. Shi’ni’g’i’wlardi’ muzi’ka hawazi’ asti’nda wori’nlag’anda gimnastikani’n’ tez, worta ha’m a’ste wo’lshemde wori’nlanatug’i’nlari’nan paydalani’w.
|
