1 Diodlar
24,8
23,5
2
T ranzistorlar
17,8
16,4
3
P resslangan
polipropilen
34,1
33,3
4
K orpus
82,2
80,1
5
Pult uchun
jihozlar
10,6
9,8
6
Boshqa yarim
fabrikatlar
37,3
36,8
Jam i:
2 0 6 ,8
1 9 9 ,9
Quyosh batareya la ri ishlab
chiqarish
7
Planar
plastinalar
395,7
385,7
8
Steklopaketlar
432,7
438,3
9
Priborlar
2D327
386
377,8
10 Turli diametr-
dagi simlar
124,8
117,2
Jam i:
13 3 9 ,2 1319,0
M a ’lu m o tla rd a n k o 'rin ib
tu rg an id ek , «Foton» OAJ
korxonasi tayyor mahsulot-
ni yaratish uchun uning bir
necha
qismlarini mahalliy-
lashtirgan va ishlab chiqa
rish d a q o 'lla g a n . B u n in g
natijasida lokalizatsiya qilin
gan m ahsulotlar narxining
jami tannarxdagi ulushi televi
zor uchun 50,5% , quyosh
batareyalari uchun 59,2 %ni
tashkil etmoqda. Shuni alo
hida ta ’kidlash joiz-ki, agar
ushbu m ahsulotlar im port
qilinganda edi uning tan-
narxi amaldagidan o'rtacha
1,5% kam bo'lar edi. Buning
natijasida
korxona umumiy
hisobda 28 min. so'm qo‘-
shim cha foyda ko'rgan bo‘-
lar edi. Buning oldini olish
uchun va import mahsulot-
laridan past narxdagi milliy
tovarlar qismlarini yaratish
uchun unga sarf bo'layotgan
xom ashyoning arzon va si-
fatlisini tanlash zarur bo'ladi.
Buning uchun ishlab chiqa
rishda tovarlar uchun m ar
k e tin g siy o satini q o'llash
kerak.
261
3.3.2. Narx siy osati
Kom paniya narx siyosatig a o 'z g a rtirish i
kiritish kerak va
an’naviy «qat’iy» belgilangan narx o'rniga, «moslashuvchan» narx
strategiyasidan foydalanishi kerak. Chunki mahsulot narxi iste’molchi
manfaatlariga va to'lov qobiliyatiga mos kelishi kerak. Nafaqat tashqi
bozorlarda, balki m am lakat ichida ham narx ehtiyoj va talabdan
kelib chiqqan holda belgilanishi kerak. Tashqi bozorlar uchun «bo
zorga kirib olish» strategiyasidan foydalanish m a’qul. Chunki tash
qi bozorlarda kom paniya keskin raqobat sharoitiga m oslashishi
shart. Shu bilan birga moslashuvchan narxni belgilash uchun loka
lizatsiya qilingan ehtiyot qismlarni qayta ko‘rib chiqish talab etila
di. Misol uchun televizor ishlab chiqarish uchun kerak bo'lgan
ehtiyot qismlar narxlariga nazar tashlaydigan bo'lsak, bunda ular
ning import narxi m ahalliylashtirish bahosidan bir m uncha past
ekanligini ko'ram iz. B uning natijasida tayyor m ahsulot tannarxi
o'rtacha 2% ga yuqori ekanligi uning omborlarda qolib ketishiga va
sotuv darajasining pasayishiga sabab bo'lmoqda.
Shuni inobatga
olgan holda lokalizatsiya qilinayotgan mhsulot qismlari uchun kerak
bo'ladigan xom-ashyo yarim fabrikatlarning arzon va sifatlisini sotib
olish va uni qayta ishlovchi ishchi kuchi narxlarini ratsionallashti-
rish zarur bo'ladi.
M ahsulotlarning doimiy iste’molchilariga chegirmalar belgila
nadi (8% miqdorida).
3 .3 .3 . Sotuv siyosati
Kompaniyaning mavjud taqsim ot kanallari:
- tayyor m ahsulotlar korxonaning distribyutorlik markazlari-
dan sotib olinadi;
- respublikamizning barcha viloyatlarida korxonaning distribyu
torlik
markazlari orqali yuridik, jismoniy, ulgurji xaridorlarga soti-
ladi. Zarur bo'lganda aholi uchun iste’mol kreditlari orqali maishiy
texnikani sotib olish imkoniyati yaratildi.
-
intensiv taqsim ot kanali joriy qilinadi (internet do'konlar
orqali m ahsulot taklif etiladi);
262
- yangi taklif qilinayotgan taqsimot kanali iste’molchining tala-
bini o'z vaqtida (tez) qondirilishini ta ’minlaydi.
