Din psixologiyasi va pedagogika kafedrasi psixologik maslaxat va psixokorreksiya

4.Tavsiya bosqichi 
Mazkur bosqichda psixolog, psixoterapevt avvalgi bosqichlardagi 
patsient va uning muammosi haqidagi ma’lumotni to’plash asosida u 
bilan hamkorlikda muammoning yechimiga taalluqli amaliy tavsiya 
ishlab chiqadi. Ishlab chiqilgan amaliy tavsiyalarni qo’llash yuzasidan 
barcha detallar qadam baqadam aniqlanadi, tushuntiriladi. Bu bosqichda 
o’rtacha 40 daqiqadan bir soatgacha vaqt sarflanadi.
5.Nazorat bosqichi. 
Ushbu bosqichda klientga taqdim etilgan tavsiyalar va amaliy 
ko’rsatmalarga qanday amal qilayotganligi nazorat qilinadi. Psixolog/ 
psixoterapevt va patsient natijalarning tahlil qilib, kelgusi uchrashuv 
haqida (agar keying seansga ehtiyoj bo’lsa) kelishib olinadi. Bu bosqich 
uchun o’rtacha 20-30 minut sarflanishi mumkin.
Konsultatsiya bosqichining mazmuniy jihatlari
Konsultant-psixolog uchun konsultatsiya jarayoni majoziy ma’noda 
uning kasbiy mahoratini namoyish qiladigan sahna deyish mumkin. 
Konsulatsiya oldiga qo’yilgan maqsadga erishsh uchun uning mazmuniy 
jihatlariga alohida e’tibor qaratish lozim.
Psixolog patsient bilan tanishib olgandan so’ng psixolog ixtiyorida 
mavjud vaqt haqida ma’lumot berishi lozim bo’ladi.
Bunda psixolog quyidagilarga alohida ahamiyat qaratishi darkor: 
•
Verbal hamda noverbal rag’batlantirish; ya’ni psixolog mijozni 
tinglayotganini “qulog’im sizda”, “sizni eshityapman”, “ho’sh, keyin 
nima bo’ldi” kabi jumlalar bilan unga empatiya hissi bildirayotganini 
ko’rsatib turishi kerak. Psixolog nutqida ishlatayotgan so’;zlar, savollar 
tabiiy chiqiqshi, natijada, patsient o’zini qiynayotgan psixologik 

muammoni to’laligicha unga ayta olishi muhimdir. Shu bilan birga 
psixolog konsultatsiya jarayonida faqat verbal muloqot bilan cheklanib 
qolmasdan noverbal signallardan ham samarali foydalanishi muhimdir. 
Buni psixolog patsientga boshi orqali gaplarini tasdiqlash yoki ko’zlarini 
patsient ko’zlariga qaratib uni tinglayotgani ifodasini ko’rsatish orqali 
amalga oshiradi.
•
konsultatsiyani ochiq savollar bilan boshlash; bunda psixolog 
konsultatsiya jarayonini boshlashga kirishar ekan, avvalo, patsientga 
ochiq savollar bilan murojaat qilishi lozim bo’ladi. patsient bilan 
tanishganidan so’ng, eng avvalo, ushbu konsultatsiyadan mijoz nima 
kutayotganligini so’rash zarur. buni bilish konsultatsiya samaradorligiga 
ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Bundan tashqari mijoz bilan psixologning bir-
birlarini yana ham yaxshiroq tushunishlariga ko’mak beradi.
•
Psixolog noaniqliklar yoki psixologik muammo kelib chiqishidagi 
tafsilotlarda noaniqliklar yuzaga kelib, konsultatsiya samaradorligiga 
salbiy ta’sir ko’rsatmasligi uchun ochiq savollar orqali masalani 
oydinlashtirib olishi foydadan holi emas. Shunaqa vaziyatlar bo;’ladiki, 
patsient biror vaziyatga qanday munosabat bildirganini ya’ni o’z 
emotsiyalarini, o’z ruhiy holatini psixologga yetkazib bera olmaydi. 
Masalan, erining xiyonatidan xabar topgan patsientdan ayni damda 
qanday hislar o’tayotganini psixolog “Siz bundan xabar topganingizdan 
so’ng ichingizdan qanday hislar o’tdi?” kabi savollarni berish orqali 
patsientda nafrat hissi kuchlimi yoki bu voqea natijasida o’ziga 
beradigan bahosi tushib ketganmi kabi savollarga aniqlik kiritish 
mumkin.

 Psixolog qabuliga kelayotgan patsientlarning ham turli tiplari 
bo’ladi. ba’zi patsientlar psixolog konsultatsiyasiga kelayotgan bo’sa-da, 
unga ichidan qiynayotgan hislarni ochiq oydin aytavermaydi. Shunday 
“Yopiq” patsientlar bilan ishlashda ham ochiq savollarning roli 
bo’lakchadir. 
Bunda 
faoliyatni 
tinglash, 
takrorlash 
va 
oydinlashtirishdan foydalanish yaxshi samara beradi. 
•
Patsientning arzini qayd etib borish va umumlashtirish;
 
Ma’lumki, psixolog huzuriga kelgan patsient o’zi yoki atrofdagi 
odamlar sabab turli ruhiyatida turli ichki noroziliklar kelib chiqqan inson 
sanaladi. Psixolog esa bu noroziliklarni bilishi hamda ularni bartaraf 
etishi lozim. Shuning uchun ham patsient shikoyatlarini qayd etib, 
oxirida ularni umumlashtira olish psixolog faoliyatining muhim 
mazmuniy jihatlaridan biridir.
•
Nazorat va faollik darajasini rejalashtirish.
 
Konsultatsiyani samarali yakunlanishida psixologning nazorati ham 
muhim ahamiyat kasb etadi. Chunki ba’zan patsientlar psixologik 
muammolarini ayta turib boshqa mavzularga og’ib ketishi, yoki oraga 
kerakmas gaplarni qo’shib konsulatsiya jarayonini cho’zib yuborish 
mumkin. Shunday noqulay holatlarni oldini olish uchun ham psixolog 
nazorat qilib turishi lozim bo’ladi.

Download 3,81 Mb.