Jad v aldank o‘rinibturibdiki, 16.1 % nam likda don m assasida о ‘z-
o ‘zidan qizish ro ‘y berm agan va don sifatini saqlab qolgan.18.1%
nam likda don asta-sekin qizigan va unda m og'or zam burug‘lari
rivojlangan. Yuqori nam likda esa o £z-o‘zidan
qizish jadal am alga
oshgan.
D on m assasining o ‘z-o‘zidan qizishi nam lik bilan bir qatorda
haroratga ham b o g ‘liq. Tajribalardan
shu narsa aniqlanganki, 10-
15°C h aroratdao‘z-o‘zidan qizishjudaham sekinrivojlanadi. 8 - 1 0°C
dan past haroratda don massasi deyarli qizim aydi.O ‘z-o ‘zidan qizish
asosan yuqori haroratda ro ‘y beradi. 23-25°C haroratda o ‘z-o ‘zidan
qizish bir necha m arotaba ortadi va tezda don harorati 50-55°C ga
etadi. K eyin harorat asta-sekin atrof-m uhit haroratigacha pasayadi,
lekin don butunlay yaroqsiz holga keladi va urug‘, oziq-ovqat ham da
chorva ozuqasi uchun yaram ay qoladi.
K o'pgina tajribalardan shu narsa m a’lum b o ‘ldiki, m ikroorga
nizm lar faoliyati ham o ‘z-o ‘zidan qizishni yuzaga chiqaradi.
Bunda
jarayon quyidagicha kechadi:
—jarayon boshlanishi- m ikroorganizm lar jadal k o ‘payadi, ayniq-
sa epifit bakteriyalar va m og‘or zam burug‘lari;
- jarayonning rivojlanishi (haroratning 2 5^-0°C gacha k o ‘ta-
rilishi) m ikroorganizm lar sonining davom li suratda ortib borishi,
m o g‘or zam burug‘lari va aktinom itsetlarni
rivojlanishi, epifit
m ikroflorani keskin
qisqarishi;
- jarayonning uzoq davom etishi (haroratning 40-50°C dan
yuqori darajaga k o ‘tarilishi) - epifit mikroorganizmlaming butunlay
yo'qolishi, m og'or zam burug‘lari
sonining qisqarishi, kokklar va
sporali termofil bakteriyalarning to ‘planishi, don uyumidagi m ikro
organizm lar um um iy sonining kamayishi;
-ja ra y o n n in g oxirgi bosqichi - mikroorganizm lar sonining qis
qarishi.
