Qadim iy qabilalarning don mahsulotlarini
saqlash usullari bir-
, biridan farqi aytarli katta bo'lm agan. M isrda don mahsulotlari
to ‘qilgan savatlarda yerga qazib k o ‘mib saqlangan. Bu savatlar
kulbalar oralig‘iga joylashtirilgan.
3-rasm. Don mahsulotlarini yerto 4alar da katta-katta savatlarda
saqlash.
4-rasm. Qadimgi davrda donni saqlaydigan va hozirgi elevatorlar
ко ‘rinishi.
\
S
'
Г
,
м .
7
Yaqin Sharqda don m ahsulotlari yer to'lalarda
katta-katta
xum larda saqlash keng q o ‘llanilgan. Bunday xumlar to ‘g ‘ridan-
to ‘g ‘ri maxsus y erto ‘lalarda yasalgan, ularning
balandligi ikki m etr
va undan ortiq b o ‘lgan.
B izning asrim izgacha b o ‘lgan to ‘rt m ing yillikda qadimiy Elam
davrida donni saqlaydigan hozirgi elevatorlar k o ‘rinishidagi
ochiq
yer ustida paxsadan qurilgan om borlar tam g'alarda aks ettirilgan.
O m borlar silindr shakldagi k o ‘rinishga ega b o ‘lgan. Usti ochiq
tuyniklar yordam ida silindrlar don bilan to ‘ldirilgan va bu g ‘doyni
har xil zararkunandalardan him oyalashga yordam bergan.
5-rasm. Qadimgi davrda donni konussimon idishlarda germetik
holda saqlash.
yf* ^ ftu rrtttn rn rn
6-rasm. Qadimgi Grek va Rimli olimlarni,
bug ‘doyni saqlash usullari.
8
Qadimgi Grek va Rim olimlari, shoirlari o ‘z asarlarida bug‘doyni
saqlash usullari haqida yozib qoldirishgan.
B u asarlar shu kunda
nodir asarlar sifatida saqlanadi. Eram izdan avval II asrda yozilgan
“D ehqonchilik” haqidagi K atona asarida k o ‘pgina maslahatlar:
donni saqlash, sig ‘im lam i qurish, zarar kunandalardan him oyalash
uchun tavsiyalar, k o ‘rsatm alar yozilgan.
Shunday tavsiyalardan biri-
da “Q urt-qum ursqalar va kem iruvchilar donlarga zarar yetkazm asli-
gi uchun nim a qilish kerak? Zaytun quyqum iga loyni qorishtirib
unga ozgina boshoq qoldiqlaridan q o ‘shib
loyni nam ini shimdirib,
bir oz quritib suvini siqib, butun om borni
quyqum bilan suvab us-
tidan zaytun quyqum ini purkab, qurishini kutish kerak. U ndan so'ng
sig'im ga donni joylashtirish mum kin. A na shunda donni har qanday
zarar kunandalardan asrash m um kin deb m aslahat bergan”.
Qadimiy rim liklar donni saqlash usullarini qadimiy asarlarida -
“Varron” Kolumellani kabilarda yozib qoldirishgan. Ayniqsa Rim lik
fan arbobi R linniy Starshiy “Tabiiy tarix”
asarida boshoqli ekinlam i
saqlash haqida am aliy tavsiyalar yozib qoldirgan.
