Efttttoniiviy elevator - om bor sanoatini o‘rn i, vazifalari.
в Ш - ■
'
D on
y etishtirish,
tayyorlash saqlash, ishlov berish va iste’mol-
tihllftrytt yetkuzib bcrish da
elevator sanoati muhim o ‘rin egallaydi.
V U fluulttnhgan elev ato r
- om bor sanoatiga davlat tom onidan qu-
yldagl m ^jb u rly atlar
yuklatilgan.
1.
D on yetishtiruvchi
ferm er va boshqa xo'jaliklardan donlarni
qabu) qilib olish.
2. Q abul
qilib olingan donlardan bir xil katta partiyalar tashkil
qlllnh.
27
3.
Donni tozalash, saralash quritish va ventilyatsiya qilish (havo
yordam ida shamollatish) uni sifatini yaxshilash va iste’molchilar
talabiga javob beradigan darajaga yetkazish.
4. Donni qayta ishlash va boshqa oziq-ovqat sanoati korxonalarini
sifati standart talablariga javob beradigan don bilan ta ’minlash.
5. U rug‘chilik x o ‘jaliklaridan don va urug‘larini qabul qilish,
ularni tozalash, kalibrovka qilish v a don yetishtiruvchi xo'jaliklarni
yuqori sifatli u rug ‘lar bilan ta ’minlash.
6. G ‘allani uzoq m uddat saqlash (sifat v a q ollan ilish id an qatiiy
nazar).
7. D avlat zahirasidagi don va don m ahsulotlarini saqlash.
M a’lumki, don inson hayotida qiyoslab b o ‘lm aydigan aham i
yatga ega.
Inson iste’mol qiladigan oziq-ovqat
m ahsulotlarining taxminan
65-75% i dondan tayyorlanadi. D ondan sanoatda k o'plab un, yorma
va om uxta-yem kabi birlamchi m ahsulotlar ishlab chiqariladi.
X alqim izaing bu m ahsulotlarga b o ‘lgan talabi benihoyat kattadir.
Aholini don va don m ahsulotlariga bo ‘ lgan talabini to ‘ laroq qondirish
hozirgi bozor m unosabatlari barqarorlashib borayotgan bir davrda
m uhim vazifalardan biri hisoblanadi don va don m ahsulotlariga
b o ig a n talabini to" la qondirishga faqatg inak o ‘plab donyetishtirish
orqali erishib b o lm ay d i.
Yetishtirilgan don, yorm a va omuxta-
yem lam i
sifatli va isrofgarchilikka y o ‘l q o ‘ymasdan (beisrof)
saqlay bilish lozim.
D on va don m ahsulotlarini (un, yorm a, om uxta-yem ) saqlash
boshqa k o ‘pgina tovar mahsulotlari singari m urakkab v a m a ’suliyatli
jarayon bo‘lib, katta m iqdorda m oddiy-texnikaviy baza ham da soha
uchun m alakali mutaxassislarni talab etadi.
D on tirik organizm b o ‘lib, don m assasida
turli tum an hayotiy
jarayonlar kechadi. B u jarayonlarning intensivligi atrof-m uhit
sharoitlariga b o g iiq . M ahsulot uyum ida kechadigan jarayonlar
m oddalarning faol alm ashinuvchi m ahsulot uyum ining yetarlicha
y o ‘qolishiga ham da uning sifat k o ‘rsatkichlari
tushishiga olib
keladi.
28
D on va don m ahsulotlari uyumida m ikroorganizm lar ham da
'zararkunanda hasharotlarning faoliyatini
oldini olish ayniqsa
qiyinchiliklar tu g ‘diradi. Un va yorm a
kabi m ahsulotlarda m azkur
organizm larning rivojlanishi mahsulotning k o ‘plab y o ‘qolishiga,
sifat k o ‘rsatkichlarining pasayishiga, hattoki mahsulotning butunlay
buzilishiga olib kelishi m um kin.
M ahsulotlar qoniqarsiz sharoitlarda saqlanganda qushlar qurt-
qumirsqalar, hasharotlar ham da sichqon-kalam ushlar m ahsulot sifa
tini buzushga olib keladi.
D on va don m ahsulotlarini saqlash
sohasida quyidagi rnasala-
larni hal etish m uhim vazifalar hisoblanadi.
Birinchi m asala - m ahsulotni isrofsiz saqlashga erishish va
m ahsulot kam ayishini m um kin qadar qisqartirishga erishish.
D on va don m ahsulotlarining tabiiy kam ayishini xususiyatiga
k o ‘ra 2 guruhga b o iis h m um kin : biologik va mexanik. Bu
kam ayishlari quyidagicha tasvirlash mumkin.
