-rasm. Donlarni saqlanadigan ombor turlari

Efttttoniiviy elevator - om bor sanoatini o‘rn i, vazifalari.
в Ш - ■
'
D on y etishtirish, 
tayyorlash saqlash, ishlov berish va iste’mol- 
tihllftrytt yetkuzib bcrish da 
elevator sanoati muhim o ‘rin egallaydi. 
V U fluulttnhgan elev ato r 
- om bor sanoatiga davlat tom onidan qu- 
yldagl m ^jb u rly atlar 
yuklatilgan.
1. D on yetishtiruvchi 
ferm er va boshqa xo'jaliklardan donlarni 
qabu) qilib olish.
2. Q abul 
qilib olingan donlardan bir xil katta partiyalar tashkil 
qlllnh.
27

3. Donni tozalash, saralash quritish va ventilyatsiya qilish (havo 
yordam ida shamollatish) uni sifatini yaxshilash va iste’molchilar 
talabiga javob beradigan darajaga yetkazish.
4. Donni qayta ishlash va boshqa oziq-ovqat sanoati korxonalarini 
sifati standart talablariga javob beradigan don bilan ta ’minlash.
5. U rug‘chilik x o ‘jaliklaridan don va urug‘larini qabul qilish, 
ularni tozalash, kalibrovka qilish v a don yetishtiruvchi xo'jaliklarni 
yuqori sifatli u rug ‘lar bilan ta ’minlash.
6. G ‘allani uzoq m uddat saqlash (sifat v a q ollan ilish id an qatiiy 
nazar).
7. D avlat zahirasidagi don va don m ahsulotlarini saqlash.
M a’lumki, don inson hayotida qiyoslab b o ‘lm aydigan aham i­
yatga ega.
Inson iste’mol qiladigan oziq-ovqat m ahsulotlarining taxminan 
65-75% i dondan tayyorlanadi. D ondan sanoatda k o'plab un, yorma 
va om uxta-yem kabi birlamchi m ahsulotlar ishlab chiqariladi. 
X alqim izaing bu m ahsulotlarga b o ‘lgan talabi benihoyat kattadir. 
Aholini don va don m ahsulotlariga bo ‘ lgan talabini to ‘ laroq qondirish 
hozirgi bozor m unosabatlari barqarorlashib borayotgan bir davrda 
m uhim vazifalardan biri hisoblanadi don va don m ahsulotlariga 
b o ig a n talabini to" la qondirishga faqatg inak o ‘plab donyetishtirish 
orqali erishib b o lm ay d i. Yetishtirilgan don, yorm a va omuxta- 
yem lam i 
sifatli va isrofgarchilikka y o ‘l q o ‘ymasdan (beisrof) 
saqlay bilish lozim.
D on va don m ahsulotlarini (un, yorm a, om uxta-yem ) saqlash 
boshqa k o ‘pgina tovar mahsulotlari singari m urakkab v a m a ’suliyatli 
jarayon bo‘lib, katta m iqdorda m oddiy-texnikaviy baza ham da soha 
uchun m alakali mutaxassislarni talab etadi.
D on tirik organizm b o ‘lib, don m assasida turli tum an hayotiy 
jarayonlar kechadi. B u jarayonlarning intensivligi atrof-m uhit 
sharoitlariga b o g iiq . M ahsulot uyum ida kechadigan jarayonlar 
m oddalarning faol alm ashinuvchi m ahsulot uyum ining yetarlicha 
y o ‘qolishiga ham da uning sifat k o ‘rsatkichlari tushishiga olib 
keladi.
28

D on va don m ahsulotlari uyumida m ikroorganizm lar ham da 
'zararkunanda hasharotlarning faoliyatini 
oldini olish ayniqsa 
qiyinchiliklar tu g ‘diradi. Un va yorm a kabi m ahsulotlarda m azkur 
organizm larning rivojlanishi mahsulotning k o ‘plab y o ‘qolishiga, 
sifat k o ‘rsatkichlarining pasayishiga, hattoki mahsulotning butunlay 
buzilishiga olib kelishi m um kin.
M ahsulotlar qoniqarsiz sharoitlarda saqlanganda qushlar qurt- 
qumirsqalar, hasharotlar ham da sichqon-kalam ushlar m ahsulot sifa­
tini buzushga olib keladi.
D on va don m ahsulotlarini saqlash sohasida quyidagi rnasala- 
larni hal etish m uhim vazifalar hisoblanadi.
Birinchi m asala - m ahsulotni isrofsiz saqlashga erishish va 
m ahsulot kam ayishini m um kin qadar qisqartirishga erishish.
D on va don m ahsulotlarining tabiiy kam ayishini xususiyatiga 
k o ‘ra 2 guruhga b o iis h m um kin : biologik va mexanik. Bu 
kam ayishlari quyidagicha tasvirlash mumkin.

Download 7,74 Mb.