yetishtirish om illariga b o g ‘liq. Yaxshi agrotexnikadayetishtirilgan,
to ‘la pishgan to ‘liq donlar sifatli saqlanadi.
B undan tashqari don
m ahsulotlarining sifatli saqlanishini ta ’m inlash uchun ularga
saqlashgajoylashtirishdan oldin ishlov beriladi. B uning uchun don
barcha turdagi aralashm alardan tozalanadi. D on va don m ahsulotlari
namligi davlat standartida belgilangan k o ‘rsatkichga keltiriladi.
D on va don m ahsulotlarini saqlashda belgilangan aniq rejim lam i
tadbiq etish ham da zam onaviy ilg ‘or texnologiyalarni joriy etish
ham m ahsulotlarning sifatli saqlanishi garovidir.
To'rtinchi m asala - m um kin qadar o ‘z m ehnat va moddiy
m ablag‘lar sarflab yuqori natijalarga erishish, y a ’ni m ahsulot isrofini
kam aytirish, ham da sifatini oshirishga erishish.
K o ‘pgina am aliy tajribalar shuni k o ‘rsatadiki
ishlab chiqarish
sam aradorligini quyidagi usullar bilan oshirish mumkin:
- m ahsulot saqlanadigan inshootlam i tubdan yaxshilash va
takom illashtirish;
- saqlashgajoylashtirishdan oldin m ahsulot sifatini izchil nazo
rat qilish va ularga ishlov berish;
-soham u taxassislarining m alakalarini muntazam oshirib borish;
- zam onaviy ilg‘or texnologiyalarni joriy etish;
- ishlab chiqarishni to ‘g ‘ri tashkil etish va m ahsulotdan ratsional
foydalanish.
D on m ahsulotlarining noto‘g ‘ri realizatsiya qilinishi ishlab
chiqarishda k o ‘pgina isroflarga olib kelishi mumkin. M asalan, pivo
ishlab chiqarish sanoatida pivobop bo'lm agan arpa navlarining
ishlatilishi pivo chiqishi v a uning sifatini tushirib yuboradi. Kraxmal
patoka ishlab chiqarishda m akkajo‘xorining
krem niyli navlaridan
foydalanish m aqsadga muvofiq emas. Chunki bu navlardan krax
mal chiqishi ju d a past. O m uxta-yem ishlab chiqarishda sariq mak-
k ajo ‘x o rio ‘rn igaoq m akkajo'xorining ishlatilishi yem ning vitaminli
tarkibi ham da ozuqaviylik qiym atini o ‘zgartirib yuboradi.
D on va don m ahsulotlarining sifatli saqlanishini ta ’m inlash maq-
sadida don mahsulotlarini ishlab chiqarish korxonalarida quyidagi
texnologik tadbirlar y o ‘lga q o ‘yilgan.
30
, It
D e n tty u itlin l
btircha tu rd a g i a ra la sh m a la rd a n tozalash.
Dell qanehellk loza
b o is a
uning saqlanishi ham , ishlab chiqa-
filaH fW
Wfthnulotning sifati ham shunchalik yuqori b o ia d i.
Т Ц в и Ь i o n dlt’atini belgilovchi asosiy k o ‘rsatkichlardan biridir.
OHM! tOWHla^h uchun don korxonalarida turli hajm li v a ishlab
•МщНйН quvvutiga ega b o ig a n don tozalovchi
uskunalardan
fbydalaniladi.
!• D onni
q uritish.
D onni quritishda nam lik shunday k o ‘rsat-
glohgl olib kclinadiki, bu nam likda don
uzoq va sifatli saqlanishi
loxim. Q uritish uchun korxonalar m axsus quritish uskunalari bilan
l l ’a ln la n a d i.
«a lo v tttllh
rejim larin i qo‘llash.
D on va don m ahsulotlarining
* M ll Mqlttnishi k o ‘p jihatdan havo rejim iga b o g iiq . M ahsulot
MKjllMdigan inshootlar tabiiy shamollatilishi, ventilyatsiya yor
dam ida sovutilishi mumkin.
4.
M ahsulotlarni z a ra rli m ikroorganizm va z a ra rk u n a n d a
h i l b a r o t h a m d a
k em iruvchilardan him oyalash.
B u jarayon ancha
IWOlkkab hisoblanadi. M ahsulotlarni bularning t a ’sirlardan himoya-
t l l h
uch u n
inshootlar dezinfeksiya qilinadi, kim yoviy preparatlar
qo'llaniladi.
Yuqoridagi
barcha masalalarni hal etish donni saqlash va qayta
lehlaah so h asid a
faoliyat k o ‘rsatayotgan kadrlarning m alakasiga
k o'p
jih a td a n
b o g iiq d ir. Shuning uchun b o i g ‘usi
mutaxassis don,
Ul1, y orm a va om uxta-yem tayyorlash va saqlash yuzasidan chuqur
n azariy v a
am aliy bilim ga ega b o iis h i lozim.
Don, un, yorm a va om uxta-yem ni saqlash texnologiyasida qu
yidagi vazifalam i am alga oshirish m aqsadga muofiq b o ia d i;
- don, un, yorm a va om uxta-yem kabi m ahsulotlarni saqlashning
nazariy asoslarini o'rganish;
— don va
don m ahsulotlari (un, yorma, om uxta-yem ) kim yoviy
tarkibi, sifat
k o ‘rsatkichlari va ularga ta ’sir etuvchi om illam i o ‘r-
uanish;
don v a don m ahsulotlarida kechadigan
biologik kim yoviy ja-
rayoniam i o ‘rganish;
31
- m ahsulotlarni saqlash usullari, rejim va texnologik asoslari
bilan tanishtirish;
- talabalarda fan yuzasidan chuqur bilim k o ‘nikm a hosil qilish
va ularni donni sifatli saqlash y o ‘llarini izlab topish uchun ilmiy
izlanishlarga jalb etish;
- m ahsulotlarni sifatli va isrofgarchilikka y o ‘l q o ‘ym asdan
(beisrof) saqlashga erishish uchun sohaga ilg ‘or texnologiyalarni
jalb etish.
M avjud muam m o va kam chiliklarni
bartaraf etish yoMlarini
topish uchun ilm iy izlanishlarni olib borish talab qilinadi.
