|
Ekologiya 11. Rom уоrм ато\. Л tos II кenт z 1: L
|
| bet | 111/119 | | Sana | 07.02.2024 | | Hajmi | 0,61 Mb. | | #152531 |
Bog'liq Ekologiya 11. Rom уоrм ато. Л tos II кenт z 1 L-fayllar.orgEKOLOGIKATAМALAR
240
|
boshQalami tashlash Ьilan ifloslanish.
|
Chiqindilami ro'yxatga olish
|
Ob'ekilarda hosil bo'ladigan chiqindilar holatini va borligini va saqlanishni davriy nazorat qilib turish.
|
Atrof muhitni itloslovchi manbalar
|
Antropogen obyekt, ifloslantirish ishlab chiqaradigan, ishlab chiqarish jarayonida atrof muhitga moddalar yig'indisi yoki mavjudodlar orqali itloslanish keltiradigan, shuningdek, chiQindilar vig' iladigan iovlar.
|
Boshlang' ich chiqindilar
|
Korxonalardan hosil bo'ladigan va ulardan tashqariga olib chiqib ketiladigan chiqindilami muayyan miQdori.
|
Chiqindilar kadastri
|
O'z ichiga chiqindilami sifatli va miqdoriy ro'yxatini olgan, sistemalashtirilgan ma'lшnotlar to'plamini fizik-geograftk tavsiyanomani, tavsitlashni lюsil bo'lish dinamikasi haqidagi ma'lumotni, ekologik sotsial iqtisodiy baholash darajasini, statistik matyeriallami oladi.
Shuningdek, chiqindilami ishlatish bo'yicha tavsiyanomalar, ulami qayta ishlash, saqlash bo'yicha maslahatlar, kelgusi izlanishlar kerakligi haqida ko'rsatmalar va boshqa ma'lumotlami o'z ichiga oladi.
|
Chiqindilar katalogi
|
Alomatlami muayyan yig'indilari bo'yicha tizimlashtirilgan chiqindilar turla1·i ro'yxati, Masalan chiqindini kelib chiqishi, ag1·egat holati, kimyoviy tarkibl, ekologik xavfliligi h.z.
|
Kvota
|
Qonunan yoki xalqaro kelishuvlar natijasida o'matilgan tabiiy resurslarni ishlatish darajasi yoki cblqindilar Ьilan itloslanisltni hosil bo'lishiga muayyan moddalar orqali har qanday ta'sir me'yori, ulaming yig'indisi, rekatsion jarayoni va shu kabllar.
|
Sinf, razryad, toifa
|
Umumiy alomatlarga, sifatlarga, xossalarga ega bo'lgan o'lchovlar (parametrlar) yig'indisi.
|
Chiqindilar tavsitlagichi
|
Taksonomik darajalar bo'yicl1a taqsimlangan, har hil alomatli (haraktyeristkali) chiqindilami tizimlashgan yig'indisini o'z ichiga olgan hujjat.
|
Chiqindilami tavsitlash
|
Chiqindilar tavsiflar (holati, tarkiЬi, xosiyati va h.z.) haqidagi ma'lumotlami guruhlash sistemasi, hosil Ьo'lish iaravoni, iQtisodiy faoliyat turlari,
|
241
|
qaysiki chiqindilar nomlarida o'z aksini topgan va tegishli ko'rsatkichlarda, chiqindilar hosil bo'lgan va topilgan joylari Ьо'yicha aniqlanadi, bunda chiqindilarni har qanday boshqa guruhlash tizimlariga yoki ro'yxatla1;ga (ifloslanishdek, ikkilamchi resurslar, toksikantlar va h.z.) kiritish va shuningdek, nazorat va qayta ishlash texnologiyalari usullariga kiritish mumkin.
|
Chiqindi xavflilik sinfi
|
Chiqindilar yoki uning kompozitlarini darajasi bo'yicha atrof-muxit ob'ektlariga (tuproqqa, o'simlikka, hayvonlarga, insonga va boshqalar) salbly ta'sir etish mumkinligi chegaralari
|
Moddalami zaharlilik sinfi
|
Кimyoviy moddalami tirik organizmlarga ulaming daraiasi bo'yicha zararli ta'sil" chega1·alari.
|
Chiqindilarni kodlash
|
Ushbu tizim tavsiflash o'rnatilgan qoida bo'yicha tavsiflanayotgan ob'ektlami belgilar guruhi ko'rinishida ifodalashga irnkon byeradigan texnik usul.
|
Kompozit
1
|
Уо ajratish imkoni bo'lmagan уо maxsus tex11ologik opyeratsiyalar olib borishni talab qiladigan tarkiblda organik va anorganik komponent bo'lgan chiqindi (Masalan, avtomobll pokrishkalari, asbest Ьilan mustahkamlangan tekstil matolari va boshqalar).
|
Ifloslovchilami qumulyatsiyasi
|
lfloslantiruvchilar ta'siridan za111rli effektlш11i to'plasl1. Ifloslantiruvchilar qшnulyatsiyasi, yangi kimyoviy agentlarni to'la sintez qilish natijasida oldingi kimyoviy holatiga qaraganda, organizm ob'ektiga, yokijamiyatchilikka ta'sir qiladigan kimyoviy, fizikaviy va Ьiologik faktorlami qo'shimcha kuchayish printsiplariga asosan sodir bo'lishi mumkin.
|
Litsenziya
|
Xo'jalik faoliyatidagi xo'jalik aktsiyalariga (ma'lum turdagi mahsulot ishlab chiqarisl1, ifloslovchi chiqindilarni chiqarish, shakli, savdo joyi, patent olingan kashfiyot, korxona va boshqa shaxs tomonidan ishlatish va h.z.) ko'rsatilgan davrda ta'sir o'tkazadigan, bir huquqli yoki tarorlanadigan (necha martaligi ko'rsatilgan bo'ladi) maxsus mas'ul davlat organlari tomonidan byerilgan ruxsatnoma (pul to'lanadigan)
|
242
lfloslanish uchun litsenziya
|
Ma'lum miqdordagi zararli qattiq, suyuq yoki aralaslt chiqindilami oldindan kelishib olingan yoki o'matilgan kimyoviy tarkibini joylashtirish
uchun to'lovli ruxsatnoma.
|
Moddiy (moddiy-enyergetik)
balansi
|
Chiqindilar hosil Ьo'ladiganjoyga (jarayonga) kelib tushadigan energiya tashuvchilar va moddalar (mahsulotlar, substantsiyalar) miqdoriy ko'rsatkichlar (massa, hajmi va h.z.) orasidagi nisbati, shujoyda hosil bo'ladigan moddalar (mahsulotlar, substantsiyalar) va energiya tashuvchilar, tayyor maxsulotlar, yarirn maxsulotlar va chiqindilar Ьilan birgalikda matyeriallar. Moddiy-enyergetik balansi, шatyerial oqimlarini (moddiy-enyergetik) va texnologik jarayonga (opyeratsiyaga) aylanishini, buxgaltyerlik hisoboti va 11.z. ni qo'llash Ьilan aniQJanadi.
|
Chiqindilar Ьilan bog'liq ishlami olib borish monitoringi
|
Ishlab chiqarish va iste'mol chiqindilari Ьilan borishni sistemik nazorat qilish va nazorat qilinayotgan parametrlami o'zgarishi bo'yicha talab qilingan prognozlami bverish.
|
Chiqindilar morfologiyasi
|
Chiqindilami tashqi alomatlari yig'indisi: rangi, tuzumi, ko'rinishi, yangilarini hosil bo'lishi va h.z.
|
Axlat
|
Maishiy sharoitda hosil bo'lgan maishiy qattiq chiqindilar va tashlandiqlar vig'indisi.
|
Ifloslanish me'yori
|
Me'yoriy aktlarda ruxsat etilgan, kelib tushadigan yoki muhit tarkiblda bo'lgan moddalaming cheцara kontsentratsiyasi.
|
Chiqindilar Ьilan bog'liq ishlami olib borish
|
Chiqindilarni hosil bo'lishi, yig'ish, saqlash, tashish, ko'mish, qayta ishlash, utilizatsiya qilish va sotish Ьilan bog'liq bo'lgan faolivat.
|
Xavfli chiqindilar
|
O'z tarkiblda Ьir dona bo'lsa ham xavfli xususiyatli (zaharlik, infektsiyaviy, portlovchilar, yonish xavfliligi, yuqo1; reaktsiyaviy xususiyat, radioaktivligi) moddalar bo'lgan chiqindilar va shu miqdorda, shu ko'rinishda inson umri va salomatligiga, atrof-muxitga o'z holicha yoki boshqa moddalar Ьilan aloqada bo'lishi Ьilan to'g'ridan-to'g'ri voki potentsial xavftug'diradi.
|
243
Tashlandiqlar
|
Keyingi ishlatish uchun yaroqsiz Ьо'lgan yoki iste'mol qilib Ьo'lmaydigan oziq-ovqatlaryoki uy anjomlari.
|
Chiqindilar
|
Ishlab chiqarish va iste'mol jarayonida hosil Ьo'lgan xom ashyo, matyeriallar, yarim mahsulotlar, boshqa mahsulotlar yoki narsalar qoldiqlari shuningdek, o'zining haridorgir xususiyatini yo'qot_gan mahsulotlar (tovarlar).
|
Gomogen (oddiy) chiaindi
|
Bir turdagi chiqindi
|
Getyerogen (aralash) chiaindi
|
Ikki va undan ortiq turdagi chiqindi
|
Iste'mol chiqindilari
|
Ma'naviy va fizikjihatdan chegaralanganligi natijasida o'zining iste'mol xususiyatini yo'qotgan matyeriallar va mahsulotlar
|
Ishlab chiqarish chiqindilari
|
Mahsulot, energiya, ish bajarishda (xizmat ko'rsatishda) hosil bo'lgan xom ashyo, matyeriallar, yarim mahsulotlar, shuningdek, to'liq yoki qisman iste'mol xususiyatini yo'qotgan, ishlab chiqarishjarayonida yo'l yo'lakay hosil bo'lgan qo'llanmaydigan qoldiqlar, qishloq xo'jaligi chiqindilari, foydali mahsulotlar, foydali qazilmalar olinayotganda hosil bo'ladigan yaroqsiz
moddalar.
|
Chiqindi pasporti
|
Chiqindi kelib chiqish joyini va shaxsiy xususivatini tasdialavdigan huiiat.
|
Chiqindilarni qayta ishlash
.
|
Chiqindilami ekologik xavfsiz saqlash, tashish yoki utilizatsiya qilish maqsadida, Ьiologik, fizik, kimyoviy xususiyatlarini o'zgartirish Ьilan bog'liq bo'lgan texnologik opyeratsiyalarni amalga
oshirish
|
Limitlash ko'rsatkichi
|
Zararli ta'siri yoki noxush xususiyatini chegara me'yori
|
Potentsial ikkilamchi resurslar
|
Qaytarilmaydigan yo'qolish hisobga olinmagan ishlab chiqarish va iste'mol sohalarida hosil bo'ladigan chiaindilarning butun haimi.
|
Yillik kelib tushishning chegarasi
|
Yil mobaynida aniq bir maydonda to'planishi va ulami tarqalishi inson salomatligiga va tablat majmualariga salbly ta'sir ko'rsatmaydigan moddalar (ifloslovchilar) miqdori.
|
Tabliy muhit
|
TaЬiiy antropogen faktorlarni insonga va хо' jalik
|
244
|
faoliyatining resurs-iqtisodiy ko'rsatkichlariga ta'sir o'tkazadigan narsalami va faktorlami qo'shiluvchi.
|
TaЬiiy resurslar
|
Moddiy boylik yaratish maqsadida insonni qandaydir talaЬini qondirishda ishlatiladigan taЬiiy moddalar zahiralar, ob'ektlar.
|
TaЬiatdan foydalanuvchilar
|
O'zbekiston RespuЫikasi hududida taЬiatdan foydalanish Ьilan bog'liq har qanday shakldagi faoliyat ko'rsatayotgan korxonalar, tashkilotlar va jismoniy shaxslar shuningdek, chet ellik yuridik va iismoniv shaxslar.
|
Prognozlash
|
Logikaviy yoki mashina dasturiga transformatsiyalashtirish fikrlasl1 usullarini yig'indisi bo'lib, ob'ektni tashqi va ichki aloqalarini retrospektiv analiz qilish asosida, shuningdek, ko'rib chiqilayotgan hodisa doirasidagi sodir bo'ladigan o'zgarishla1· haqida, ulaming kelajakdagi rivojlanisl1i ustida aniq haqqoniy fikirlashni olg'a surishni ko'rsatib bverish.
|
Jarayon
|
Nimaningdir rivojlanishida holatlami, hodisalaming ketma-ket almashinuvi. Biron-bir natijaga yerishish uchun qilingan ketma-ket harakatlar yig'indisi.
|
Nazшat tizimi
|
Chiqindilar Ьilan murojaat qilinganda biron-Ьi1· jarayon ustida kuzatuv olib borishga imkon byeradigan tashkiliy va instrumental usluЫar vig'indisi.
|
Аvariya holati
|
TaЬiiy resurslar qo'llash holatini yoki texnologik tsikllami ekologik katastrofaga olib keluvchi qisqa muddatdagi buzilish.
|
Aralashma
|
Qattiq (yoki suyuq) va suyuq fazalardan (kolloidli tizimlar, emulsiya va h.z.) tarkib topgan chiqindilar.
|
Ikkilamchi xorn ashyoni turlash
|
Aniq belgilarga qarab ikkilamchi xom ashyoni sintlarga, guruhlrga, markalarga bo'lish natijasida turlangan ikkilamchi xom ashvo hosil bo'ladi.
|
Usul
|
Haqiqatni o'zlashtirish usulini qabul qilishning individual xususiyati.
|
Tuzum
|
Tartib, tuzilish,joylashuv. Ob'ektlarini butligini va Ьir xilligini ta'minlovchi baщaror aloqalar
|
245
|
yig'indisi, ya'ni har xil tashqi va ichki o'zgarishlarda asosiy xususivatlarni saalab qolish.
|
Korxonaning umumiy mavdoni
|
Korxona maydoni va chiqindilar joylashtiriladigan maydonlardan tashkil toogan maydon.
|
| |
|
| |
