|
Sanoat chiqindilarni qayta ishlash va ulardan foydalanish
|
| bet | 44/119 | | Sana | 07.02.2024 | | Hajmi | 0,61 Mb. | | #152531 |
Bog'liq Ekologiya 11. Rom уоrм ато. Л tos II кenт z 1 L-fayllar.org8.5 Sanoat chiqindilarni qayta ishlash va ulardan foydalanish
Katta hajmda ishlaydigan sanoat korxonalaridan million tonnalab chiqindilar chiqadi. Shuning uchun ham bu chiqindilarni qayta ishlab, undan foydalanishni yaxshi yo'lga qo'yish zarur.
To'plangan sanoat chiqindilaridan oqilona foydalanilsa ko'p miq dorda minyeral o'g'itlar, qurilish matyeriallari, texnologik va uy ro'zg'or uchun zarur yoqilg'ilardan tayyorlanadi. Chunki ular juda katta
miqdordagi yerlarni band qilib qo'yadi.
Ко'р miqdorda chiqindilar tuproqlarning tarkiЬini yaxshilash uchun foydalaniladi. Tuproqlarga gips, oxak solinadi, kislota miqdori oshib ketgan bo'lsa neytrallovchi moddalardan foydalaniladi.
Markaziy isitish inshoatlaridan chiqqa'n chiqindilar tarkiЬida 53% Si02, 24% Al2O3, 10% Fe2O va FeO, 2%СаO, 1%MgO, 4% ishqorli metallar oksidi va faqatgina 6% i mutloq yonmaydigan moddalar.
Kulning Ьir qismini to'g'ridan - to'g'ri ishlatish mumkin, tsement,
gaz beton, kyeramzitЬeton, silikat g'ishtlar tayorlash texnik, iqdisodiy va tashkiliy tomonlarini o'ylab ish olib borish lozim.
Chiqindilarni qishloq xo'jaligida ishlatish.
Bir qator yirik hajmdagi chiqindilar, kaliy o'g'itlari chiqindilщ-idan qishloq xo'jaligidda foydalaniladi.
99
Fosfat xomashyosidan fosfor, fosfogips sho'rxok yerlarni melio ratsiyalashda foydalanish yaxshi natija byeradi, chuhki uning tarkiblda Sa, S, Р, Fe, Al, Mg makro elementlari Ьоr.
Qishloq xo'jaligi xadeb ikkilamchi chiqindilarni ishlatish samara byermaydi, ular chunki zaharli moddalar ham saqlagani uchun tuproq tarkibldagi makroorganizmlar nobud bo'ladi. Fosfogips tarkiblda ftor, og'ir metallardan mishk ,selen bor.
Zaharli chiqindilarni zaharsizlantirish va ko'mish.
Sanoat chiqindilarini zararsizlantirish va ko'mish bugungi kundagi ekologik zaruriyatlardan Ьiridir. Chiqindilami zararsizlantirshjuda og'ir, syermashaqqat, syerharajat ish hisoЫanadi. Rivojlangan mamlakatlarda ishlab chiqarilgan zaharli moddalar miqdori odam boshiga 70 kg bo'lsa, Ьir tonna zaharli moddani zararsizlantirish uchun 500 dollar (AQSh) sarflaщdi.
Chiqindilami ko'mish va zararsizlantirish, albatta chiqindi chiqar
gan korxona yoki tashkilot evaziga bo'ladi va ko'milщligan joy ham albatta shu tashkilotga mansub bo'lishi kerak. Chiqindi ko'miladigan maydon hamma tomonlama o'ylab, yerning geologik qatlami o'rganilgan bo'lishi lozim. Chunki yeming pastki qatlamida suv yaqin bo'lmasligi, qumoq Ьo'lmasligi va Ьiron Ьir sel va qor ko'chkilar ta'siridan shu maydon ko'chmasligi kerak. Shuni ochiq aytish kerakki bunday may-donlar boshqa hech qachon yaxshi strukturali yer bo'la olmaydi, chunki bu yerlardagi zaharli moddalar o'simlik mahsuloti orqali insonlarga yoki hayvonlar qushlarga etib boradi.
Chiqindi ko'miladigan joylarda sanitariya gigiena me'yorlariga rioya qilish kerak. Maydonlar doimiy ravishda chiqindilarni to'play
digan bo'lib, ular tarkibldan zaharli ishlatib bo'lmaydiganlarini davriy
ravishda ko'mib, Iozim bo'lsa qayta ishlab turadigan bo'lishi kerak. Ammo chiqindi maydonlari Ьir necha tashkilotlarga tegishli bo'lsa juda ma'qul, zararli щoddalar Ьir joyga to'plansa yaxshi bo'ladi.
Chiqindi maydoni tarkiblga uch turdagi ishni bajaruvchi guruh kiradi.
1. Sanoat chiqindilarini zararsizlantiradigan zavod bo'Iishi, chiqin dilarni fizik kimyoviy jixatdan qayta ishlovchi va kuydiruvchi, boshqa turga o'tkazuvchi, chiqindining hajmini kichraytirib ko'muvchi imkoniyatlar bo'lishi.
100
Shu maydonda chiqindilarni ko'mish uchun maxsus chuqur kotlovanlar qazish murnkin bo'lishi va barcha zaharli toksik moddalami taxlashga sharoit mumkinligi.
Zaharli va zararli chiqindilami tashish uchun maxsus transport
mashinalar doimo mavjud bo'lishi.
Chiqindi maydoni yaqinidan oqar suvlar o'tmasligi, odamlar bunday suvdan ichish va o'simliklarni sug'orish uchun mutloqo foydala nilmasligi zarur. Maydoning o'zini kanalizatsiyasi bo'lishi mumkin, ammo u hech qayerga ulanmaydi, chiqindi maydoni radioaktiv moddalar hech qachon olib kelmaydi, shuningdek, neft maxsulotlari qoldig'i ham keltirilmaydi.
Chiqindi maydonida Ьir qator tashkiliy ishlami uzluksiz ravishda
olib Ьorish zarur. Chunki maydonda xavfsizlikning oldini olish uchun zaharli moddalami zararsizlantirib, zarur bo'lsa ko'mib qayta ishlashga yuborib atrof-muhitni iflos qilmaslik choralarini izlash lozim.
turli tashkilotlardan yo'q bo'lmaydigan zahrli chiqindilami tyerib olish yoki yig'ish;
zaharli moddalami chiqindi maydoniga tezroq avtomobillar Ьilan jo'natish kabl ishlami tashkil qilish chiqindi maydoni aholi yashaydigan joydan kamida 10 km uzoqlikdajoylashtiriladi.
|
| |
