Ekspert tizimlarning asosiy turlari va ishlatilish sohalari article in Oriental Art · February 021 citations reads 17,038 author

10 
gan tizimlarga nisbatan, oddiy dastur mahsulotlari yaxshiroq natija beradi. Bilim-
larga asoslangan tizimlar ko'proq formal fikr yuritish kerak bo'lgan hollarda yax-
shi natija beradi: 
• hech bo'lmaganda, o'z bilimlarini shakllantirib, ularni masala yechishdagi us
ulla-rini asoslab bera oladigan bitta bo'lsa ham ekspert bo'lishi kerak. 
ET larni quyidagi masalalarni yechishda qo'llash maqsadga muvofiq emas: 
1. Oddiy matematik usul bilan, formal o'zgartirish va protsedura 
tahlili yordamida 
yechiladigan masalalarda
; 
2. Aniqlash masalalarida, chunki ular raqamli usullar yordamida yechiladi; 
3. Yechimi haqida ma'lumot bo'lmagan masalalarda. 

 
 

11 
 Ekspert 
tizimlardan foydalanish 
 
Hatto, hozirda katta EHM da ham, kichik EHM da ham yaxshi ishlaydigan 
ekspert, 
tizimlar, odam ekspertga nisbatan ma'lum chegaralanishga ega. 
1. Ko'pchilik ET foydalanuvchi tomonidan ishlatishga yaroqli emas. Aga
r 
siz bu tizimlar bilan avvaldan ishlamagan bo'lsangiz, unda siz katta qiyi
nchi-
liklarga duch kelishingiz mumkin. Ko'pchilik tizimlar faqatgina bilimlar bazasi-
dan yaratuvchi ekspertlar tomonidan foydalanishlari mumkin. 
2. Odatda bu tizimlarda qo'llaniladigan savol-
javob rejimi, yechimni olishni qi-
yinlashtiradi. Masalan, MYCIN tizimidan foydalanmagan vrach, tizimdan foyda-
langanga nisbatan yechimga tezroq ega bo'lishi mumkin (ko'pgina hollarda
shunday bo'ladi). 
3. Ekspertiza seansidan keyin tizimni ishlata bilish darajasi o'zgarmaydi. 
4. Ekspertlardan olingan bilimlarni mashinada effektiv holda ishlatadigan ko'r
inishga keltirish haligacha muammoligicha qolmoqda. 
5. ET larni o'qitish mumkin emas, ular ongli fikrlay olmaydi. Uy 
mushugi 
maxsus 
o'rgatmasdan ham oddiy vazifalarni bajarishi mumkin, yosh 
bolaning 
idishdagi 
suvni ustiga ongli holda to'ka olmasligi tabiiy holdir, lekin Komp’yuter
kla-viaturasiga kofeni to'ka boshlasangiz, uning klaviaturani tortib olishga 
«aqli» yet-masligi aniqdir. 

12 
6. ET larni katta predmet sohada qo'llab bo'lmaydi. Ulardan 
foydalaishda 
ekspaert 
bir necha minut yoki bir necha soatda yechimni bera olishi mumkin bo’lgan 
kichik 
predmet sohalar bilan chegaralangan. 
7. Ekspertlar bo'lmagan soha (masalan, astrologiya) da ET lardan 
foydalanib 
bo'lmaydi. 
8. ET larni faqat kognitiv masalalarni yechish uchun jalb qilish maqsadga
mu-
vofiq. Tennis, velosiped poygasi ET uchun predmet soha bo'la olmaydi, lekin 
bu tizimlarni futbol komandalarini tahrirlashda ishlatish mumkin. 
9. Agar natijaning formal usullari yoki shu masalaga o'xshash masala bo'l
masa,inson-ekspert yechimni topish uchun masalaga ongli yondashadi. 
10. Yechim ming xil hodisa va vaqt o'tishi bilan o'zgarib turadigan o'zgaru
vchi-
larga bog’liq bo'lsa, bilimlarga asoslangan tizimlar to'liq tahlil uchun yaroqsiz
ekanligi kelib chiqadi. Bunday hollarda oddiy tildagi ma'lumotlar bazasi interfey-
sini ishlatgan ma'quldir.

Download 0,63 Mb.