Qarşılıqlı induksiya.
|
İki (1 və 2), bir-birinə kifayət qədər yaxın yerləşmiş, hərəkətsiz kontura baxaq (şək.5). Birinci konturdan cərəyanı axdıqda yaranan maqnit seli ondakı cərəyanla düz mütənasib olacaqdır. Bu selin ikinci konturdan keçən hissəsini işarə edək:
(1)
Burada - mütənasiblik əmsalıdır.
| |
Şək.5
|
Əgər dəyişərsə, ikinci konturda induksiya e.h.q-ni yaradar və Faradey qanununa görə ikinci konturu kəsən maqnit selinin dəyişmə sürətinə bərabər olar:
Analoji olaraq, ikinci konturdan cərəyanı axdıqda onun maqnit sahəsi birinci kontura nüfuz edər və birinci konturu kəsən maqnit seli
(2)
olar. cərəyanı dəyişdikdə birinci konturda yaranan induksiya e.h.q-si:
1 və 2 konturları əlaqəli konturlar adlanır. Əlaqəli konturlardan birində cərəyanın dəyişməsi nəticəsində digər konturda induksiya e.h.q-nin yaranması hadisəsi qarşılıqlı induksiya adlanır. və isə konturların qarşılıqlı induktivliyi adlanır. Təcrübələrlə təsdiq olunmuş hesablamalara görə . və əmsalları konturların qarşılıqlı vəziyyətindən, forma ilə ölçülərindən və onların yerləşdiyi mühitin maqnit xassələrindən asılıdır.
|
Toroid üzərinə sarınmış iki sarğacın (şək.6) qarşılıqlı induktivliyi hesablayaq. Sarğılarının sayı , cərəyan şiddəti isə olan birinci sarğacın yaratdığı maqnit sahəsinin induksiyası:
Burada - toroidin içliyinin uzunluğu, isə maqnit nüfuzluğudur.
| |
Şək.6
|
İkinci sarğacın bir sarğısından keçən sel
İkinci sarğacdakı sarğıların sayı olarsa, bu sarğacdan keçən tam sel:
seli cərəyanı tərəfindən yaradıldığından alırıq ki,
(3)
Eyni qayda ilə ikinci sarğacın maqnit sahəsinin birinci sarğacda yaratdığı seli hesablasaq,
(4)
alarıq. (3) və (4) düsturlarından göründüyü kimi, eyni içliyə sarınmış iki sarğacın qarşılıqlı induktivliyi bir-birinə bərabərdir:
| 