Xalqaro SI birliklari tizimi.
Xalqaro SI (Sistèeme Internationale d'Unités) birliklari, yoki Xalqaro Birlashgan (International System of Units) birliklari, fizikaviy o‘lchovlarni ifodalovchi standart birlar tizimi bo‘lib, hamma davlatlar o‘rtasida amal qiladi. Xalqaro SI tizimi, ulkan miqdoriy o‘lchashlar uchun ham, kichik miqdoriy o‘lchashlar uchun ham standart birlarni ifodalaydi. Ushbu tizimni 1960 yilda qabul qilgan “General Conference on Weights and Measures” (Mezonlar va Vaznlar umumiy konferensiyasi) tomonidan boshqariladi. Quyidagi kengaytirilgan va katta miqdoriy o‘lchashlar uchun eng mashhur Xalqaro SI birliklari keltirilgan:
Uzunlik (Length):
Metr (m): Uzunlikning standart birligi. Misol: 1 metr = 100 santimetr = 1000 millimetr.
Massa (Mass):
Kilogramm (kg): Massaning standart birligi. 1 kilogramm massa 1 litr suvning massasiga teng.
Vaqt (Time):
Sekunda (s): Vaqtning standart birligi. Misol: 1 soat = 3600 sekunda.
Elektr to‘qima (Electric Current):
Amper (A): Elektr to‘qimaning standart birligi. 1 amper = 1 kulumbsani bir sekundda o‘tqazuvchan elektr to‘qima.
Termo dinamik (Thermodynamic Temperature):
Kelvin (K): Haroratning standart birligi. Termo dinamik birligi, abdaniy 0K harorati bo‘yicha ifodalangan.
Miqdoriy (Amount of Substance):
Mol (mol): Miqdoriyning standart birligi. Misol: 1 mol suvda 6.022 * 10^23 molekula mavjud.
Kandela (Luminous Intensity):
Kandela (cd): Yorqinlik intensivligining standart birligi. Misol: Yorqinlik intensivligi 1 kandela bo‘yicha ifodalangan.
Elektr qo‘llanma intensivligi (Electric Current Intensity):
Amper metr kvadrati (A/m²): Elektr qo‘llanma intensivligining standart birligi.
Xalqaro SI tizimi, umumiy va o‘z ichiga xos birlar va ularning miqdoriy o‘lchashlarni ishlatishga ta’minlaydi. Ushbu tizim dunyodagi hamma soha, sohalar, tadqiqotlar va industrial qurilmalarda qo‘llaniladi.
|